وظایف مهندس ناظر چیست؟
مهندس ناظر نقش بسیار مهمی در اجرای صحیح و با کیفیت یک پروژه ساختمانی ایفا می‌کند. این فرد با دانش فنی و تجربه‌ای که دارد، موظف است بر تمامی مراحل ساخت و ساز نظارت داشته باشد تا پروژه مطابق با نقشه‌ها، استانداردها و قوانین مربوطه اجرا شود. در ادامه مطلب وظایف مهندس ناظر عمران، وظایف مهندس ناظر نقشه برداری، مهندس ناظر برق، تاسیسات مکانیک، معماری و… را شرح داده ایم. در صورتی که به تازگی وارد حوزه مهندس ناظر شده اید و یا پروانه اشتغال به کار نظام مهندسی در صلاحیت نظارت کسب کرده اید، باید با وظایف خود در پست مهندس ناظر آشنا شوید. در ادامه لیست ضروری ترین اقدامات مهندس ناظر قبل از تایید نهایی کار نظارت و شرح وظایف توضیح داده ایم.
مهندس ناظر ساختمان کیست؟
ناظر ساختمان، در طول فرآیند ساخت و ساز یک ساختمان، وظایف مهمی داشته و صفر تا صد مسئولیت امور نظارت بر ساختمان را بر دوش دارد. ناظر ساختمان در زمان اجرای پروژه و به ویژه اتمام پروژه های ساختمانی و عمرانی،باید همه چیز را مو به مو مورد بررسی قرار بدهد. جوری که به قول معروف اب از دل پیمانکار تکان نخورد و هم کارفرما و هم پیمانکار از اجرای درست پروژه مطمئن شوند. در ادامه کلیه امور نظارت بر ساختمان شرح داده ایم.
وظایف اصلی مهندس ناظر
وظایف مهندس ناظر قبل از شروع پروژه:
مطالعه دقیق نقشه‌ها و مشخصات فنی: اولین قدم مهندس ناظر، قبل از شروع کار،مطالعه نقشه‌های اجرایی، مشخصات فنی و سایر اسناد مرتبط با پروژه است، تا از جزئیات کامل پروژه آگاه شود. وظیفه مهندس ناظر این است دانش قوی و چشم اندازه قوی داشته باشد و پروژه را تحلیل کند. در واقع مهندس ناظر باید نقشه های فاز صفر را با پیمانکار بررسی کند.
بازدید از محل پروژه: بازدید از محل پروژه قبل از شروع عملیات اجرایی برای بررسی شرایط زمین، دسترسی‌ها و سایر عوامل موثر بر اجرا از وظایف اصلی مهندس ناظر است. گزارش گیری از محل پروژه خیلی مهم است. شاید محل، در طرح ترافیک باشد یا اصلا مجوز ساخت برای آن صادر نشود.
تهیه برنامه زمانبندی: مهندس ناظر باید برنامه زمانبندی دقیقی برای اجرای پروژه تهیه کند و آن را به طور مرتب بروزرسانی نماید. زمان بندی مراحل پروژه خیلی مهم است. این زمان بندی روی آنالیز بها، برآورد هزینه ها تاثیر دارد.
برآورد هزینه: برآورد هزینه، از مهم ترین امور نظارت بر ساختمان است. در واقع مهندس ناظر باید برآوردی از هزینه‌های اجرای پروژه تهیه کند و آن را با کارفرما و پیمانکار در میان بگذارد. یک مهندس ناظر باید بر روی متره و برآورد پروژه تسلط کامل داشته باشد. مهندس ناظر باید با شاخث تعدیل، فهرست بها، آنالیز بها و هرچیزی که به هزینه ها مربوط میشود، آگاهی داشته باشد.
مطلب مرتبط: کار مهندس ناظر مکانیک در نظام مهندسی چیست؟
وظایف مهندس ناظر در حین اجرای پروژه:
نظارت بر اجرای عملیات ساختمانی: مهندس ناظر باید به طور مداوم بر اجرای عملیات ساختمانی نظارت داشته باشد تا از تطابق آن با نقشه‌ها و مشخصات فنی اطمینان حاصل کند. مهندس ناظر باید اقدام به تنظیم صورت وضعیت نویسی موقت و قطعی کند.
کنترل کیفیت مصالح: مهندس ناظر باید کیفیت مصالح مصرفی در پروژه را کنترل کند و از مطابقت آنها با مشخصات فنی اطمینان حاصل نماید. تست مصالح وظیفه مهندس ناظر است.
کنترل ابعاد و اندازه‌ها: مهندس ناظر باید ابعاد و اندازه‌های اجرا شده را با نقشه‌ها مقایسه کند و از تطابق آنها اطمینان حاصل نماید. مهندس ناظر باید با استفاده از نرم افزارهای محاسباتی و طراحی این کار را انجام دهد.
کنترل رعایت مقررات ملی ساختمان: از اصلی ترین وظایف مهندس ناظر این است که باید بر رعایت مقررات ملی ساختمان و سایر قوانین و مقررات مرتبط با ساخت و ساز نظارت داشته باشد.
حل اختلافات حقوقی: در صورت بروز هرگونه اختلاف بین کارفرما و پیمانکار، مهندس ناظر باید با بررسی موضوع و ارائه راهکار مناسب، اختلاف را حل نماید. برای اینکار، مهندس ناظر وظیفه دارد طبق شرایط عمومی پیمان پیش رود.
تهیه گزارش‌های دوره ای: مهندس ناظر باید گزارش‌های دوره ای از پیشرفت کار، مشکلات موجود و اقدامات انجام شده تهیه کند و آن را به کارفرما ارائه نماید.
صدور دستور کار: مهندس ناظر میتواند در صورت لزوم، دستور کارهای لازم برای اصلاح نواقص و بهبود کیفیت کار را صادر کند.
نظارت بر پیشرفت کار از مهم ترین وظایف مهندس ناظر:
اصلی ترین وظیفه مهندس ناظر، بررسی پیشرفت پروژه است. ناظر ساختمان مسئول نظارت بر پیشرفت فیزیکی پروژه است. او باید بررسی کند که آیا کارها طبق برنامه و زمانبندی صورت می‌گیرد و آیا کیفیت کار از طریق استانداردها و مقررات منطبق است.
بگذارید یک مثال در مورد نظارت بر ساختمان بزنیم. مثلا برای ساخت و ساز ساختمانی چند طبقه، مهندس ناظر باید حواسش به مراحل پروژه از جمله گودبرداری، خاک برداری، بتن ریزی، ساخت فونداسیون و… باشد و مطمئن شود که کار، رو به پیشرفت است.
کنترل کیفیت، در لیست وظایف مهندس ناظر ساختمان:
ناظر ساختمان مسئول کنترل کیفیت کارهای انجام شده است. او باید از صحت، استحکام و کیفیت اجرای مراحل ساختمان سازی اطمینان حاصل کند و همچنین تست‌ها و بازرسی‌های لازم را انجام دهد. ابزارهای مدیریت کیفیت پروژه خیلی به درد مهندس ناظر میخورد. در واقع ابزارهایی وجود دارد نه تنها کمک می کنند تا تسک ها یا همان وظایف افراد مختلف تیم، توسط مهندس ناظر نظارت شده، بلکه مراحل پروژه کیفیت سنجی شود. برای مثال نرم افزار PROOFHUB، Basecamp، ASANA از بهترین ابزارها برای مدیریت پروژه توسط مهندس ناظر است.
مطلب مرتبط: چگونه مهندس ناظر شویم؟
وظایف مهندس ناظر در پایان پروژه:
بازدید نهایی: مهندس ناظر باید پس از اتمام پروژه، بازدید نهایی را انجام دهد و از رفع کلیه نواقص و تطابق پروژه با مشخصات فنی اطمینان حاصل نماید.
تهیه گزارش پایانی: مهندس ناظر باید گزارش پایانی پروژه را تهیه کند که شامل خلاصه‌ای از مراحل اجرا، مشکلات پیش آمده و راهکارهای ارائه شده باشد. تنظیم صورت وضعیت نویسی قطعی از وظایف مهم مهندس نظارت است.
تحویل پروژه به کارفرما: پس از تایید نهایی پروژه، مهندس ناظر پروژه را به کارفرما تحویل می‌دهد.
مطاب مرتبط: گزارش نویسی مهندس ناظر
مسئولیت‌های حقوقی مهندس ناظر:
مهندس ناظر مسئولیت حقوقی در قبال کیفیت و ایمنی پروژه دارد. در صورت بروز هرگونه حادثه یا خسارتی که ناشی از عدم رعایت مقررات یا خطای مهندس ناظر باشد، وی مسئول جبران خسارت خواهد بود.
وظایف مهندس ناظر عمران ساختمان
۳۸ مورد از مهم‌ترین وظایف مهندس ناظر عمران عبارتند از نظارت بر اجرای صحیح مراحل ساختمانی، کنترل انطباق با نقشه‌ها و مشخصات فنی، تأیید کیفیت مصالح و تجهیزات، تأیید روند اجرای کارها و تطبیق آنها با برنامه زمانبندی و سایر موارد.
- کنترل کفایت و تطابق اطلاعات و مشخصات فنی موجود در نقشه های مصوب سازه و گودبرداری
- کنترل انجام اقدامات الزامی توسط پیمانکار قبل از تخریب ساختمان موجود از اصلی ترین وظایف مهندس ناظر است.
- کنترل اخذ مجوزهای لازم توسط پیمانکار و بررسی مندرجات آنها
- کنترل تطابق روش تخریب با الزامات موجود و رعایت تمهیدات فنی و ایمنی لازم قبل از شروع تخریب
- کنترل بررسی‌های انجام‌شده توسط پیمانکار درخصوص وضعیت ساختمان‌ها و تاسیسات مجاور و تاسیسات شهری از مسئولیت های سمت نظارت است.
- مطالعه گزارش ژئوتکنیک و شناسایی خاک و کسب اطلاعات لازم از آن برای کنترل اجرای ساختمان
- کنترل رعایت انطباق روش کار اجرایی با نقشه‌ها، مشخصات فنی و الزامات مقررات ملی ساختمان در هنگام گودبرداری
- کنترل نحوه پیاده‌سازی نقشه پی و انطباق آن با نقشه‌های مصوب
- کنترل بررسی‌های انجام‌شده توسط پیمانکار در خصوص خاک محل و انطباق آن با فرضیات مندرج در
- گزارش ژئوتکنیکی و صدور دستور انجام آزمایش‌ها و بررسی‌های ژئوتکنیکی در صورت لزوم
- کنترل نحوه پی‌کنی شامل موقعیت، ابعاد، شکل، آماده‌سازی بستر، زهکشی پی‌ها و سایر الزامات فنی مربوطه
- کنترل دقیق نحوه قالببندیها شامل آماده سازی، امتداد، پایداری و مقاومت، موقعیت قالب‌ها، ابعاد و فاصله بازشوها، پاکسازی نهایی و سایر الزامات فنی مرتبط از وظایف مهندس ناظر عمران است.
- بررسی دقیق میلگردگذاری از جمله تمیزی میلگردها، قطر، طول، خم، وصله، پوشش، موقعیت، تعداد، پایداری، نحوه اتصال و حداقل فاصله آزاد بین میلگردها، رعایت پوشش بتن، لقمه‌ها و خرک‌ها و سایر الزامات فنی مرتبط.
- کنترل میل‌مهارها: شامل تعداد، اندازه، خم، محل، طول قسمت رزوه، فاصله نسبت به هم و نسبت به
- محور ستون، پوشاندن رزوه‌ها و سایر الزامات فنی مربوطه.
- کنترل صفحه ستون‌ها (Baseplates): شامل ابعاد، جهت قرارگیری، تراز و رقوم، محل سوراخ‌ها، اندازه سوراخ‌ها، اندازه صفحات اتصال، اعوجاج، زیرسازی و سایر الزامات فنی مربوطه.
- برای آشنایی با نحوه طراحی اتصالات، به دوره “طراحی اتصالات و کف ستون” مراجعه کنید.
- کنترل نحوه ساخت ستون‌ها: شامل محل ساخت، سلامت نیم‌رخ‌ها، نوع و نمره صحیح آنها، مشخصات جوش، ابعاد و فاصله تسمه‌ها، نوع و ابعاد ورق‌ها، رواداری انحنا و پیچیدگی، برون‌محوری جان، گونیایی بال، موقعیت دقیق صفحات و نبشی‌های زیرسری تیرها و سایر الزامات فنی مربوطه.
- کنترل نصب ستون‌ها% شامل استفاده از وسایل مناسب، محل دقیق نصب، مهار کافی، تمیزی انتهای
- ستون و کف ستون، رعایت جزئیات اتصال، رواداری‌های تابیدگی کف ستون، گونیایی اتصال کف ستون،
- شاغولی بودن ستون، وصله ستون‌ها و سایر الزامات فنی مربوطه.
- کنترل نحوه ساخت و نصب تیرها: شامل هندسه برش در تیر لانه‌زنبوری، کنترل اعوجاج، پرکردن جان تیر در محل‌های لازم، نصب ورق‌های تقویتی لازم، کنترل نیم‌رخ‌ها، رعایت جزئیات اتصال و سایر الزامات فنی مربوطه.
- کنترل بادبندها، شامل محل نصب، نمره نیم‌رخ‌ها، صفحات اتصال، نحوه اتصال و سایر الزامات فنی مربوطه.
- کنترل طرح اختلاط بتن پی، نحوه اختلاط، حمل و نقل و جابجایی بتن (شامل جدا نشدن اجزا، زمان حمل)،
- ریختن و جای‌دادن بتن (رعایت درجه حرارت، شرایط آب و هوایی، استفاده از تجهیزات مناسب، یکنواختی، تداوم در اجرا، آماده کردن سطوح، ارتفاع سقوط بتن) و سایر الزامات فنی مرتبط.
- بررسی متراکم نمودن، پرداخت سطوح نهایی، حفاظت و عمل آوری بتن و زمان مناسب باز کردن قالب‌ها و سایر الزامات فنی مرتبط.
- صدور دستور نمونه‌گیری جهت انجام آزمایش‌های لازم (حداقل شامل روانی و مقاومت) و بررسی نتایج آزمایش‌ها.
- کنترل تراز نهایی زیر پی‌ها و انطباق آنها با نقشه‌ها و مشخصات فنی مصوب.
- بررسی نوع فولادهای مورد استفاده در سازه و پی.
- کنترل کیفیت جوشکاری از جمله دستگاه ها و لوازم مناسب، ابعاد و اندازه ها، محل جوشکاری، روش اجرا، صدور دستور انجام آزمایش های جوش و بررسی نتایج آن ها.
- کنترل نحوه اجرای اتصالات پیچ و مهره ای شامل کیفیت مصالح، اندازه و محل سوراخ ها، سفتی پیچ ها و سایر الزامات فنی.
- کنترل قالب بندی، آرماتورگذاری، بتن ریزی، متراکم سازی، پرداخت سطح، حفاظت، نگهداری و عمل آوری بتن در تمامی اعضای سازه ای.
- کنترل اجرای صحیح شناژهای فلزی یا بتنی و محل قرارگیری آن ها.
- کنترل رعایت جزئیات اجرایی دیوارهای باربر شامل کیفیت مصالح، راستا، عایق کاری، شاغولی بودن، نصب درها و پنجره ها و سطح نهایی.
- کنترل جزئیات اجرایی دیوارهای داخلی و خارجی و انطباق آن ها با نقشه ها و مشخصات فنی.
- کنترل جزئیات اجرایی پشت بام شامل ابعاد، رقوم، شیب بندی، آب رو ها و عایق کاری.
- کنترل جزئیات اجرایی راه پله و اتصالات آن.
- کنترل محل اجرای لوله کشی‌ها، کانال‌ها و نظارت بر تاسیسات مکانیکی و نظارت بر تاسیسات برقی برای جلوگیری از آسیب به عناصر سازه ای. نظارت بر تاسیسات مکانیکی از وظایف اصلی ناظر تاسیسات است. برای ورود به این سمت، باید آزمون داده شود. مهندس عمران برای بررسی مراحل تاسیساتی میتواند از مهندس ناظر تاسیسات کمک بگیرد. عملیات نظارت بر تاسیسات برق و مکانیک زیاد است و باید از مرحله طراحی تا اجرا مورد نظارت واقع شود.
در مجموع، مهندس ناظر ساختمان مسئولیت نظارت دقیق و کامل بر کلیه مراحل اجرایی ساخت را بر عهده دارد تا از انطباق آن با نقشه‌ها و مشخصات فنی اطمینان حاصل شود.
ضروری ترین اقدامات مهندس ناظر قبل از تایید نهایی کار نظارت
ضروری ترین اقدامات مهندس ناظر قبل از تایید نهایی کار نظارت: پس از ارجاع یک پروژه ساختمانی به مهندس ناظر، وی موظف است قبل از تأیید نهایی، به بررسی جامع و دقیق شرایط پروژه بپردازد. این بررسی شامل شناسایی دقیق سایت پروژه، بررسی ساختمان‌های مجاور، ارزیابی شرایط زمین‌شناسی و ژئوتکنیکی، بررسی اطلاعات سازه‌ای، ارزیابی مخاطرات ذاتی پروژه، بررسی تغییرات احتمالی در نقشه‌ها، ارزیابی توانایی ارکان پروژه (مالک، مجری و طراح) و همچنین بررسی سوابق و برنامه زمانبندی پروژه میشود.
به منظور شناخت بهتر پروژه، توصیه میشود مهندس ناظر جلسه‌ای با مالک یا سازنده برگزار نماید تا بتواند به طور کامل به تمامی جوانب پروژه مسلط شود. این بررسی‌های اولیه به مهندس ناظر کمک می‌کند تا از همان ابتدا آگاهی کاملی از پروژه داشته باشد و بتواند در طول اجرای پروژه به بهترین نحو به وظایف خود عمل نماید.
شرح وظایف مهندس ناظر نقشه‌برداری:
- بررسی و تأیید صحت مختصات و ارتفاعات نقاط کنترلی و اخذ گزارش آن
- نظارت بر انجام عملیات نقشه‌برداری در طرح‌های مختلف عمرانی
- بررسی و تأیید نقشه‌های توپوگرافی و تهیه گزارش تکمیلی آن
- نظارت بر نصب تجهیزات نقشه‌برداری و کنترل صحت آنها
- بررسی و تأیید نقشه‌های مربوط به تغییر کاربری اراضی
- نظارت بر انجام عملیات نقشه‌برداری در طرح‌های ژئودزی و ژئوفیزیک
- گزارش‌دهی به کارفرما در خصوص پیشرفت عملیات نقشه‌برداری و مغایرت‌ها
- مهندس ناظر نقشه‌برداری باید با استانداردها و دستورالعمل‌های نقشه‌برداری آشنا بوده و در حین اجرای پروژه، بر حسن انجام این عملیات نظارت داشته باشد.
هماهنگی با سایر نیروها از وظایف مهم ناظر ساختمان:
ناظر ساختمان باید با سایر نیروهای مرتبط مانند مهندسان مشاور، پیمانکارها، کارگران و سایر افراد درگیر در پروژه هماهنگی داشته باشد. او باید در تعامل با این افراد به منظور اجرای صحیح پروژه و رفع مشکلات همکاری کند.
این ها مهم ترین وظایف اصلی ناظر ساختمان هستند و بسته به نوع پروژه و شرایط خاص، وظایف بیشتری نیز ممکن است وجود داشته باشد. اهمیت نظارت ساختمانی در اجرای صحیح و موفق پروژه‌های ساختمانی بسیار بالاست و ناظر ساختمان بازیابی از اشتباهات و مشکلات ممکن در فرایند ساختمانی را تضمین می‌کند. دوره ها و فایل هایی که در این پست معرفی کرده ایم، خیلی میتواند به مهندسین ناظر کمک کند. برای مثال دوره صورت وضعیت نویسی، گزارش نویسی، نرم افزار اکسل، از کاربردی ترین دوره ها برای ناظرین ساختمان است. برای اینکه هر مهندس ناظری به وظایفش خوب عمل کند، نیاز است که هم در مهارت های نرم و هم سخت، مسلط شود.
بیمه مسئولیت حرفه‌ای مهندسان ناظر:
در هر پروژه ساختمانی، امکان بروز حوادث و خسارات مالی و جانی وجود دارد. در چنین مواردی، مهندس ناظر میتواند از پوشش بیمه مسئولیت حرفه‌ای خود استفاده کند.
این بیمه به مهندسانی ارائه میشود که عضو سازمان نظام مهندسی هستند، دارای پروانه اشتغال از شهرسازی و وزارت مسکن بوده و شماره امضای شهرسازی از شهرداری را دارا می‌باشند.
بیمه مسئولیت حرفه‌ای مهندسان ناظر به سه دسته کلی تقسیم میشود:
بیمه مهندسان ناظر
بیمه مهندسان طرح
بیمه مهندسان محاسب
این بیمه‌ها در صورت وقوع حوادث و بروز خسارات ناشی از اشتباهات مهندسان، به جبران خسارات مالی و جانی کمک می‌کنند و از مهندسان در برابر مسئولیت‌های حرفه‌ای آنها محافظت می‌نمایند.
جمع بندی در مورد وظایف مهندس ناظر ساختمان
مهندس ناظر همانطور که از اسمش مشخص است، وظیفه نظارت بر مراحل پروژه را برعهده دارد. یک کم کاری کوچک در حین نظارت، باعث میشود کل پروژه دچار مشکل شود. مهری تاییدی که مهندس ناظر روی پروژه میزند باید حساب کتاب شده باشد وگرنه مشکلاتی حقوقی و خسارت هایی ممکن است رخ دهد. در این پست شما با وظایف مهندس ناظر ساختمان آشنا شدید. اگر سوالی دارید در خدمت شماییم.
