آشنایی با وظایف سازمان برنامه و بودجه کشور

مهم ترین سازمان کشور، سازمان برنامه و بودجه است. بسیاری از نشریه ها، تبصره ها، بخشنامه های کشوری از این سازمان صادر میشود.  اگر برای شما هم این سوال پیش آمده که دقیقا وظایف سازمان برنامه و بودجه چیست و چه کارهایی انجام میدهد، حتما این مقاله را بخوانید. همانطور که از اسم این سازمان هم مشخص است، وظیفه اش برنامه ریزی و تدوین مسائل مربوط به بودجه است. اما در این پست قرار است وظایف اصلی سازمان برنامه و بودجه و کار اصلی اش را زیر ذره بین ببریم.

 وظایف سازمان برنامه و بودجه کشور چیست؟

برای آشنایی با وظایف سازمان برنامه و بودجه کشور باید گفت؛ سازمان برنامه و بودجه کشور ایران نهادی دولتی بوده و وظیفه‌ آن طراحی، نظارت و اجرای برنامه‌های توسعه‌ای و بودجه‌بندی دولتی در ایران است. سازمان برنامه و بودجه با هدف بهبود مدیریت منابع مالی و اقتصادی کشور و توزیع بهینه‌ی منابع به منظور رشد و توسعه‌ی پایدار، فعالیت می‌کند.

وظایف اصلی سازمان برنامه و بودجه شامل تهیه و تدوین لوایح بودجه سالانه کشور، برنامه‌ریزی برای توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و علمی کشور، نظارت بر اجرای صحیح بودجه و برنامه‌های توسعه‌ای و ارائه گزارش‌ها و تحلیل‌های اقتصادی به دولت و مجلس شورای اسلامی است. سازمان در ساختار دولتی ایران نقش مهمی دارد و به عنوان پلی بین تصمیم‌گیری‌های اقتصادی و اجرایی عمل می‌کند. با پیگیری اخبار سازمان برنامه و بودجه کشور متوجه می‌شوید که از وظایف اصلی سازمان برنامه و بودجه، تخصیص منابع مالی دولت برای دستیابی به اهداف بلندمدت کشور است. . جدیدترین نشریه های سازمان برنامه و بودجه روی لینک کلیک کنید. بسیاری از نشریه هایی که توسط سازمان نظام فنی و اجرایی تدوین میشود، جزو منابع ازمون نظام مهندسی است. 

سازمان برنامه و بودجه چیست؟

افرادی که مشتاق هستند بدانند، سازمان برنامه و بودجه چیست؟ برنامه و بودجه کشور به عنوان مهم‌ترین نهادهای دولتی، نقش کلیدی در هدایت و مدیریت منابع مالی و انسانی کشور دارد. سازمان با برنامه‌ریزی دقیق، تخصیص بهینه منابع، نظارت بر اجرای پروژه‌های توسعه‌ای و ارزیابی عملکرد دستگاه‌های اجرایی، زمینه‌ساز پیشرفت و توسعه پایدار اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور است. سازمان برنامه و بودجه با اتکا به داده‌های دقیق و تحلیل‌های علمی، سیاست‌های مالی و اقتصادی کشور را شکل داده و با همکاری موثر با سایر نهادها و سازمان‌های دولتی، به دنبال بهبود مستمر کیفیت زندگی شهروندان و رفع چالش‌های توسعه‌ای است.

تدوین بودجه سالانه کشور با سازمان برنامه و بودجه

سازمان برنامه و بودجه، وظیفه خطیر تدوین بودجه سالانه کشور و نظارت بر اجرای آن را بر عهده دارد. در واقع، این سازمان باید میان خواسته‌های نامحدود دستگاه‌های اجرایی و منابع محدود دولتی، تعادل برقرار کند. با توجه به محدودیت‌های بودجه‌ای ناشی از کاهش درآمدهای نفتی و تحریم‌ها، نقش سازمان برنامه و بودجه در تخصیص بهینه منابع و اولویت‌بندی پروژه‌ها، بیش از پیش پررنگ شده است. این سازمان با بررسی دقیق پیشنهادات بودجه‌ای دستگاه‌ها و با در نظر گرفتن اولویت‌های ملی، تلاش می‌کند تا منابع مالی را به گونه‌ای تخصیص دهد که بیشترین بازدهی را برای کشور داشته باشد.

نظارت بر نحوه اجرای، وظیفه سازمان برنامه و بودجه

سازمان برنامه و بودجه علاوه بر تدوین بودجه، وظیفه مهم نظارت بر نحوه اجرای آن را نیز بر عهده دارد. به عبارت دیگر، این سازمان موظف است اطمینان حاصل کند که بودجه تخصیص یافته در مسیر صحیح هزینه شده و به اهداف تعیین شده دست یافته است. در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته، نظارت بر اجرای بودجه به صورت مستمر و دقیق انجام می‌شود و سازمان‌های دولتی موظف هستند عملکرد خود را در این زمینه به صورت شفاف گزارش دهند.

اگرچه در ایران هنوز تا رسیدن به این سطح از نظارت راه زیادی باقی مانده است، اما سازمان برنامه و بودجه به عنوان متولی اصلی بودجه کشور، می‌تواند نقش محوری در تقویت این فرایند ایفا کند. با الزام دستگاه‌های اجرایی به ارائه گزارش دقیق در خصوص نحوه مصرف بودجه، سازمان برنامه می‌تواند میزان تحقق اهداف برنامه‌ها را ارزیابی کرده و در صورت لزوم، اقدامات اصلاحی لازم را انجام دهد. شفافیت در نحوه هزینه کردن بودجه عمومی، حق طبیعی هر شهروند است و سازمان برنامه باید در این زمینه پاسخگو باشد.

معرفی سازمان برنامه و بودجه کشور

در جلسه صد و هفتاد و ششم شورای عالی اداری مورخ ۲/ ۵/ ۱۳۹۵، با رعایت اختیارات ماده ۱۲۶ قانون اساسی، به منظور تنظیم و هماهنگی فعالیت‌های مرتبط با حوزه‌های اداری و استخدامی، برنامه‌ریزی و بودجه‌بندی، تصویب شد که وظایف ریاست جمهور در امور برنامه و بودجه توسط «معاون ریاست جمهور و رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور» به عهده گرفته شود. بنابراین، سازمان برنامه و بودجه کشور تشکیل شده و در حال حاضر توسط دکتر داود منظور ریاست می‌شود. این سازمان مستقیماً تحت نظر ریاست جمهور فعالیت می‌کند.

وظایف سازمان برنامه و بودجه

در ادامه مطلب به طور مفصل به معرفی وظایف سازمان برنامه و بودجه می‌پردازیم:
• مدیریت و اجرای امور اداری، فنی و تخصصی مربوط به شورای عالی انفورماتیک شورای عالی انفورماتیک نهادی است که سیاست‌های کلی حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) کشور را تعیین می‌کند.
• جمع‌آوری، تحلیل و انتشار آمارهای مورد نیاز برای برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری‌های اقتصادی و اجتماعی
• استفاده از داده‌های ماهواره‌ای به منظور بررسی منابع طبیعی، کشاورزی، تغییرات اقلیمی، مدیریت بحران و سایر موارد مرتبط با منابع زمینی
• نظارت بر فعالیت‌های نقشه‌برداری و تهیه نقشه‌های دقیق از سرزمین برای استفاده در برنامه‌ریزی‌های توسعه‌ای، مدیریت منابع و پروژه‌های عمرانی؛
• تعیین اولویت‌ها و راهبردهای کلان بودجه‌ای کشور بر اساس اهداف توسعه‌ای و ارائه آن‌ها به شورای اقتصاد برای تصویب
• در ادامه برای آشنایی با وظایف سازمان برنامه و بودجه کشور بهتر است به توزیع منابع مالی بین بخش‌های مختلف دولتی برای پشتیبانی از عملیات جاری و پروژه‌های توسعه‌ای بر اساس اولویت‌ها و نیازهای کشور اشاره کرد.
• همکاری با وزارتخانه‌ها و نهادهای دولتی دیگر برای تهیه پیش‌نویس بودجه سالانه کشور، که شامل برآورد درآمدها و هزینه‌ها می‌شود.
• بررسی و ارزیابی مداوم پیشرفت پروژه‌ها و برنامه‌های دولتی برای اطمینان از هماهنگی با اهداف تعیین شده و اصلاح برنامه‌ها در صورت نیاز
• تدوین معیارها و استانداردهایی برای ارزیابی و سنجش عملکرد دستگاه‌های دولتی در اجرای پروژه‌ها و برنامه‌ها
• بررسی و ارزیابی عملکرد و کارآمدی وزارتخانه‌ها و نهادهای دولتی و ارائه گزارش‌های دوره‌ای به رئیس جمهور برای اتخاذ تصمیمات لازم در جهت بهبود و اصلاح فرآیندها
• بر اساس ارزیابی‌ها و اخبار سازمان برنامه و بودجه کشور، اعتبارات مالی به طور هدفمند به طرح‌هایی تخصیص داده می‌شود که کارآمدی و اثربخشی خود را نشان داده‌اند.
• تحلیل و ارزیابی دقیق نیازها و اولویت‌های کشور برای تدوین برنامه‌های توسعه‌ای است.
• ارزیابی کیفیت کار و صلاحیت حرفه‌ای مهندسان مشاور و پیمانکاران برای اطمینان از اجرای استانداردهای لازم در پروژه‌های عمرانی و توسعه‌ای
• طبق اطلاعات درج شده در سایت سازمان مدیریت و برنامه ریزی، تدوین استانداردها و ضوابطی برای قراردادهای عمرانی به منظور تضمین اجرای صحیح و با کیفیت پروژه‌ها که شامل مفاد مالی، فنی و حقوقی قراردادها بر عهده سازمان است.
• شناسایی و تعیین منابع مالی خارجی مانند وام‌ها و کمک‌های بین‌المللی که برای تأمین بودجه برنامه‌ها و پروژه‌های توسعه‌ای کشور مورد نیاز هستند.

تاریخچه سازمان برنامه و بودجه

در ۱۷ فروردین سال ۱۳۲۵ به موجب تصویب‌نامه هیأت وزیران هیأتی به نام هیأت تهیه نقشه اصلاحی و عمرانی کشور تشکیل شد. هیأت دولت پس از دریافت گزارشات ارائه شده از سوی این هیأت در مرداد ماه سال ۱۳۲۵ تصویب کرد؛ برای رسیدگی به برنامه‌های ارائه شده از سوی وزارتخانه‌ها، هیأت جدیدی به نام هیأت عالی برنامه (سازمان برنامه و بودجه) تشکیل شود.

آدرس سایت سازمان مدیریت و برنامه ریزی  https://www.mporg.ir/  میباشد. چارت سازمان برنامه و بودجه طبق عکس زیر است.

ساختار سازمان برنامه و بودجه

ساختار سازمان برنامه و بودجه کشور ایران به گونه‌ای طراحی شده تا امکان انجام وظایف مختلف مربوط به برنامه‌ریزی، بودجه‌ریزی، نظارت و ارزیابی را در سطوح مختلف فراهم شود. سازمان از بخش‌ها و واحدهای مختلفی تشکیل شده است که هر کدام وظایف خاصی را بر عهده دارند. در ادامه به بخش‌های اصلی و کلی این سازمان و اسامی معاونین سازمان برنامه و بودجه اشاره می‌کنیم:
• ریاست سازمان: در رأس سازمان برنامه و بودجه، رئیس سازمان قرار دارد و مسئولیت کلی هدایت و نظارت بر فعالیت‌های سازمان را بر عهده دارد.
• معاونت‌ها: سازمان برنامه و بودجه دارای چندین معاونت بوده و هر کدام در زمینه‌های خاصی مانند معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی، معاونت امور اقتصادی، معاونت توسعه مدیریت و منابع و… فعالیت می‌کنند.
• ادارات کل و بخش‌ها: زیر مجموعه‌های هر معاونت را ادارات کل و بخش‌های تخصصی تشکیل می‌دهند و مسئولیت‌های جزئی‌تر و تخصصی‌تری را در زمینه‌های مختلف برنامه‌ریزی، بودجه‌ریزی، نظارت و پیگیری دارند.
• دفاتر استانی: برای اجرای سیاست‌ها و برنامه‌های توسعه‌ای در سطح محلی، سازمان برنامه و بودجه دارای دفاتری در استان‌های مختلف کشور است.
• مراکز تحقیقاتی و آموزشی: برخی از واحدهای سازمان برنامه و بودجه به تحقیقات، مطالعات و آموزش در زمینه‌های مرتبط با برنامه‌ریزی و بودجه‌ریزی اختصاص دارند.
• کمیته‌ها و شوراها: برای تصمیم‌گیری‌های تخصصی و راهبردی در زمینه‌های خاص، سازمان از کمیته‌ها و شوراهای مختلفی کمک می‌گیرد.
در آخرین بخشنامه های سازمان برنامه و بودجه کشور در سال ۱۴۰۲، دکتر سعید شوال‌پور، دکتر حسن چنارانی، جناب آقای ایرج دریالعل مسعود میرزایی، آقای مجتبی جلالی، دکتر داریوش ابوحمزه و دکترعلی‌ عسگری جزو معاونین و سرپرستان سازمان برنامه و بودجه کشور معرفی شده اند.

اهمیت سازمان برنامه و بودجه

سازمان برنامه و بودجه به عنوان مغز متفکر اقتصاد ایران، نقش بسیار مهمی در توسعه و پیشرفت کشور ایفا می‌کند. تصمیمات و سیاست‌های این سازمان بر زندگی همه مردم ایران تأثیرگذار است.

چرا سازمان برنامه و بودجه مهم است؟

توزیع عادلانه منابع: این سازمان تلاش می‌کند تا منابع مالی کشور را به صورت عادلانه بین مناطق و بخش‌های مختلف توزیع کند.
توسعه پایدار: سازمان برنامه و بودجه به دنبال توسعه‌ای است که هم به نفع نسل حاضر و هم به نفع نسل‌های آینده باشد.
افزایش بهره‌وری: این سازمان تلاش می‌کند تا با بهینه سازی منابع، بهره‌وری را در اقتصاد کشور افزایش دهد.
کاهش نابرابری: سازمان برنامه و بودجه به دنبال کاهش نابرابری‌های اقتصادی و اجتماعی در کشور است.
به طور خلاصه، سازمان برنامه و بودجه کشور یک نهاد کلیدی در برنامه‌ریزی و مدیریت اقتصاد ایران است. این سازمان با تدوین برنامه‌های توسعه، تخصیص بودجه و نظارت بر اجرای برنامه‌ها، نقش مهمی در توسعه پایدار و پیشرفت کشور ایفا می‌کند.

نکته: برای دریافت اخبار سازمان برنامه و بودجه کشور به سایت سازمان مدیریت و برنامه ریزی مراجعه کنید.

سازمان‌ها و شوراهای وابسته به سازمان برنامه و بودجه

بعد از آشنایی با وظایف سازمان برنامه و بودجه کشور بهتر است با سازمان‌ها و شوراهای وابسته به سازمان برنامه و بودجه آشنا شویم:
1. مرکز آمار ایران: نهادی است که وظیفه جمع‌آوری، پردازش و انتشار آمارهای رسمی کشور را بر عهده دارد. آمارها شامل داده‌های اقتصادی، اجتماعی و جمعیتی می‌شود.
۲. سازمان نقشه‌برداری کشور: مسئول تهیه نقشه‌های رسمی، اطلاعات مکانی و جغرافیایی کشور است.
۳. سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها: مسئولیت اجرای سیاست‌های هدفمند کردن یارانه‌ها را دارد که شامل توزیع عادلانه منابع مالی برای افزایش کارایی اقتصادی و کاهش فقر است.
۴. مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری: انجام تحقیقات علمی و کاربردی در زمینه‌های مختلف توسعه اقتصادی، اجتماعی و فناوری می‌پردازد.
5. دبیرخانه هیئت امنای صندوق توسعه ملی: مسئولیت مدیریت منابع مالی صندوق توسعه ملی را بر عهده دارد و به عنوان یک منبع مالی مهم برای پروژه‌های توسعه‌ای و سرمایه‌گذاری‌های زیربنایی کشور است.
۶. شورای عالی اقتصاد: سیاست‌های کلان اقتصادی کشور را تعیین می‌کند.
۷. شورای عالی آمار: مسئولیت هماهنگی و نظارت بر فعالیت‌های آماری کشور را دارد.
۸. شورای عالی فنی: مسئول تعیین استانداردها و ضوابط فنی پروژه‌های عمرانی و توسعه‌ای است.
۹. شورای عالی نقشه‌برداری: طبق اطلاعات درج شده در سایت سازمان برنامه و بودجه کشور، شورای عالی نقشه‌برداری نقش مشابهی با سازمان نقشه‌برداری دارد اما به جنبه‌های سیاست‌گذاری و استانداردسازی در حوزه نقشه‌برداری تمرکز می‌کند.
۱۰. شورای عالی آمایش سرزمین: مسئولیت برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری برای استفاده بهینه و پایدار از منابع و فضاهای سرزمینی کشور را دارد.

اسامی رئیس سازمان برنامه و بودجه در دوره جمهوری اسلامی ایران

اسامی رئیس سازمان برنامه و بودجه

علی‌اکبر معین‌فر کابینه بازرگان
عزت‌الله سحابی کابینه بازرگان و شورای انقلاب اسلامی ایران
موسی خیّر کابینه رجایی
محمدتقی بانکی کابینه رجایی
مسعود روغنی زنجانی کابینه موسوی و هاشمی رفسنجانی
حمید میرزاده کابینه هاشمی رفسنجانی
محمدعلی نجفی کابینه محمد خاتمی
محمدرضا عارف کابینه خاتمی
محمد ستاری‌فر کابینه خاتمی
حمیدرضا برادران شرکا کابینه خاتمی (سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی)
فرهاد رهبر کابینه احمدی‌نژاد (سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی)
سید امیرمنصور برقعی کابینه احمدی‌نژاد (معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی)
ابراهیم عزیزی کابینه احمدی‌نژاد (معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی)
بهروز مرادی کابینه احمدی‌نژاد (معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی)
محمدباقر نوبخت کابینه حسن روحانی
سید مسعود میرکاظمی کابینه سید ابراهیم رئیسی
داود منظور کابینه سید ابراهیم رئیسی
سید حمید پورمحمدی کابینه مسعود پزشکیان

آدرس و تلفن سازمان برنامه و بودجه کشور

نشانی : تهران، میدان بهارستان، خیابان صفی علیشاه، سازمان برنامه و بودجه کشور

• کد پستی : ۱۱۴۹۹۴۳۱۴۱
• تلفنخانه مرکزی : ۳۳۲۷۱
• Email : dabir@mporg.ir
• پیام رسان سروش : @pborg_ir

بخشنامه های سازمان برنامه و بودجه کشور چیست؟

بخشنامه های سازمان برنامه و بودجه کشور (نظام فنی و اجرایی) هرساله تغییر کرده و به طور رسمی منتشر میشود و مراکز، سازمان، ادارات، شرکت ها، دفاتر حقوقی و حقیقی کشور و… موظف هستند که طبق بخشنامه ها عمل کنند.  همچنین اخبار سازمان برنامه و بودجه کشور را میتوانید از سایت اصلی دنبال کنید.

کلام آخر در مورد سازمان برنامه و بودجه

وظایف سازمان برنامه و بودجه نه تنها در قالب تدوین بودجه سالانه کشور خلاصه می‌شود، بلکه در ابعاد گسترده‌تری از جمله برنامه‌ریزی راهبردی، سیاست‌گذاری‌های کلان اقتصادی، ارتقاء شفافیت و پاسخگویی دولت و تحقق اهداف توسعه ملی نیز نمودار است. برای آشنایی با وظایف سازمان برنامه و بودجه کشور و برای دریافت راهنمایی‌های لازم می‌توانید با تلفن سازمان برنامه و بودجه کشور با کارشناسان در تماس بوده یا به سایت سازمان برنامه و بودجه کشور، مراجعه کنید.

سازمان برنامه و بودجه کشور یکی از مهم‌ترین نهادهای اقتصادی و برنامه‌ریزی در ایران است. این سازمان نقش کلیدی در تعیین جهت‌گیری‌های اقتصادی کشور، تدوین برنامه‌های توسعه و مدیریت منابع مالی کشور ایفا می‌کند.