جریمه تاخیر در شرایط عمومی پیمان (جریمه تاخیر در پروژه های عمرانی)
جریمه تاخیر در پروژه چیست؟ جریمه تاخیر در شرایط عمومی پیمان شامل چه مواردی است؟ متظور از تاخیرات در پروژه چیست؟ ببینید دوستان بحث تاخیر در پروژه، بحث مهم است. در قراردادهای مختلف عمرانی چه خصوصی باشد و چه عمومی، پروژه باید تحت یک سری شرایط ویژه انجام شود. شرایط عمومی پیمان قانونی است که مهندسین و متخصصان برای اجرای پروژه‌های ساختمانی آن را مبنا قرار می‌دهند. جریمه تاخیر در شرایط عمومی پیمان ماده‌های در این شیوه‌نامه است که به جبران خسارات وارده به پروژه و ضرر حاصل از دیرکرد آن پرداخته است.
منظور از تاخیر در پروژه چیست؟
کارفرما و پیمانکار با عقد قرارداد تعهدات و وظایف خود را شناخته و باید آن را به نحوه احسنت به جا آورند. در نتیجه این مشارکت پروژه تکمیل یافته و هر کس حق و حقوق خود را دریافت می‌نماید. سهل‌انگاری هر یک از طرفین موجب مشکلات متعددی میشود که یکی از آن خسارات مالی به کارفرما است. طبق موارد گفته شده در این قانون پیمانکار موظف است جریمه تاخیر در کار را به طور کامل بپردازد. در ادامه خیلی بیشتر در مورد جریمه تاخیر در شرایط عمومی پیمان، محاسبه تاخیر پروژه توضیح داده ایم. این پست قطعا به دردتان میخورد و به آگاهی تان اضافه میکند.
جبران خسارت تاخیر توسط پیمانکار
طبق مقرراتی که در شرایط عمومی پیمان تاخیرات آمده، پیمانکار به منظور پرداخت غرامت دیرکرد تحویل پروژه به کارفرما، وجه نقدی با ارزش مالی حاصل از تورم را می‌پردازد. در واقع شرایط عمومی پیمان تاخیر در پروژه میگوید که این خسارت در واقع به جا آوردن تکلیف پیمانکار در ازای قصور رخ داده است. اگر تحولات مالی عظیمی شکل گرفته باشد و ضرر کارفرما بر اساس تورم بسیار باشد، باید از طریق مطالبه‌گری از دادگاه خسارت بنا بر تغییر شاخص سالانه تعیین و از سمت پیمانکار پرداخت شود.
نمونه نامه تاخیر در پروژه
در قرارداد منعقد شده میان کارفرما و پیمانکار، موعد تحویل موقت و قطعی مشخص شده است. طبق ماده ۵۰ شرایط عمومی پیمان در صورتی که اتفاقات پیش‌بینی نشده‌ای حادث شود و موجب تاخیر در تحویل پروژه گردد، شامل خسارت میشود. لازم به ذکر است که اگر پیمانکار در ایجاد این تاخیر و حوادث نقشی نداشته باشد، یعنی تاخیر به دلایل موجه شکل گرفته باشد، پیمانکار وظیفه‌ای در قبال پرداخت خسارت ندارد.
چنان چه تعویق تحویل پروژه ناشی از تخطی و اهمال پیمانکار بوده و دلایل ذکر شده عقلانی نباشد، تاخیر غیرمجاز بوده و باید جبران شود. مهندس مشاور باید دلایل پیمانکار برای دیرکرد انجام پروژه را در مدت زمان اولیه و مهلت‌های تمدیدی بررسی کرده و مجاز یا غیر مجاز بودن آن را تعیین کند. در صورت قصور پیمانکار طبق ماده ۵۰ شرایط عمومی پیمان جرایم خسارات تاخیر در کار متوجه وی میشود.
نکاتی در مورد جبران خسارت تاخیر توسط پیمانکار
همانطور که پیمانکار مسئولیت‌هایی دارد که باید به آن عمل کند، کارفرما نیز باید به تمام تعهدات خود پایبند باشد. با ارائه صورت وضعیت پیمانکار، کارفرما مکلف است نسبت به پرداخت مبلغ صورت وضعیت اقدام نماید. هنگامی که کارفرما برای انجام این کار تعلل کند، شامل خسارت تاخیر در پرداخت صورت وضعیت پیمانکار میشود.
طبق بخشنامه خسارت تاخیر پیمانکاری در نشریه ۴۳۱۱، اگر کارفرما برای پرداخت صورت وضعیت پیمانکار وارد عمل نشده و ملزم به پرداخت جریمه تاخیر گردد، باید ۱۴ درصد سالانه از مقدار صورت وضعیت را بر مبنای مدت زمان تاخیر به پیمانکار بپردازد یا ۱۵ درصد یا معادل مقدار تاخیر شده را به پیمانکار تحویل دهد. بر اساس خسارت تاخیر تادیه، دریافتی پیمانکار نباید به بیش از ۲ درصد از مبلغ اولیه پیمان برسد.
برای آشنایی کامل با شرایط تاخیر در پروژه و نحوه بررسی میزان جریمه و نحوه پرداختو تنظیم لایحه برای تاخیرای که در پروژه پیش آمده به سراغ پی دی اف لایحه تاخیرات بروید.
تاخیر در قراردادهای پیمانکاری بر اساس شرایط عمومی پیمان جرایمی اعم از فسخ پیمان، اعمال جریمه تاخیرات، پرداخت هزینه‌های بیمه در مدت غیرمجاز، تغییرات در شاخص دوره انجام کار و ضریب تعدیل صورت وضعیت پیمانکار، بی‌اعتمادی و ترک مناقصه‌های محدود و بی اعتباری را در بر می‌گیرد. اصطلاحات زیر در محاسبه کل جریمه تاخیرات پروژه کاربرد دارد.
- مبلغ کارکرد در مدت مجاز
- مدت مجاز _ مدت کارکرد = مدت تاخیرات غیر مجاز
- مبلغ کارکرد در زمان مجاز _ مبلغ کارکرد = مبلغ مشمول جریمه تاخیرات در زمان غیرمجاز
- ۱۰ درصد مدت کل پیمان به روز= A
- ۲۵ درصد مدت کل پیمان به روز=B
- ۱۰ درصد مدت کل پیمان به روز _ ۲۵ درصد مدت کل پیمان به روز = C
A = X۱ × مبلغ مشمول جریمه تاخیر × ۱/۲۰۰۰
C = X × مبلغ مشمول جریمه تاخیر × ۱/۱۰۰۰
حاصل جمع X۱ و X مساوی است با تاخیرات کل پروژه
کارفرما و پیمانکار باید در قرارداد نحوه محاسبه و شرایط را پیش‌بینی کرده و بر اساس آن خسارت تاخیر کار را تعیین کنند. بهتر است برای کسب اطلاعات بیشتر و جامع، پیشنهاد ما تهیه دوره آموزش لایحه تاخیرات است. در این دوره آموزشی به سراغ تبصره های تاخیر در پروژه های عمرانی، نمونه فرم ها، نامه ها و جدول برای صورت وضعیت تاخیر در پروژه رفته ایم.
انواع تاخیر در پروژه‌ها:
۱. تاخیرهای بحرانی:
این نوع تاخیرها مستقیماً بر بخش‌های حیاتی و زمان‌بندی دقیق پروژه تأثیر می‌گذارند و باعث طولانی شدن کل پروژه می‌شوند. عواقب این نوع تاخیرها شامل موارد زیر است:
افزایش هزینه‌های کلی پروژه: به دلیل طولانی شدن زمان پروژه، هزینه‌های سربار و غیرمستقیم افزایش می‌یابد.
کاهش درآمد پیمانکار: به دلیل طولانی شدن پروژه، پیمانکار ممکن است فرصت‌های کسب درآمد از پروژه‌های جدید را از دست بدهد.
پرداخت خسارت: ممکن است پیمانکار مجبور به پرداخت خسارت به کارفرما شود.
هزینه‌های اضافی نیروی انسانی و تجهیزات: به دلیل توقف یا کند شدن کارها، هزینه‌های مربوط به نیروی انسانی و تجهیزات بلااستفاده افزایش می‌یابد.
۲. تاخیرهای غیر بحرانی:
این نوع تاخیرها، اگرچه زمان پایان کلی پروژه را به تعویق نمی‌اندازند، اما بر روند پیشرفت کار تأثیرگذار هستند. عواقب اصلی این گونه تاخیرها، افزایش هزینه‌های پروژه است که شامل موارد زیر میشود:
- هزینه نیروی انسانی و تجهیزات آماده به کار
- افزایش هزینه های نیروی انسانی، متریال و دیگر هزینه ها
۳-تاخیرات مستقل:
تاخیرهایی که ریشه در عوامل بیرونی داشته و ارتباطی با تاخیرهای قبلی ندارند و تأثیر آن‌ها بر پروژه قابل محاسبه است.
۴-تاخیرات متوالی:
تاخیرهایی که به دلیل وقوع تاخیرهای قبلی و به عنوان یک زنجیره از تاخیرها رخ می‌دهند و برای ارزیابی آن‌ها باید به کل زنجیره تاخیرات توجه کرد.
۵-تاخیرهای مجاز
تاخیرهای مجاز در پروژه، به رویدادهایی گفته میشود که خارج از کنترل پیمانکار و به دلایل غیرقابل پیش‌بینی رخ می‌دهند. این نوع تاخیرها معمولاً به دلیل حوادث طبیعی مانند سیل و زلزله، تغییرات در طرح اولیه پروژه توسط کارفرما، اعتصاب کارگران یا عدم انجام تعهدات کارفرما مانند تأخیر در تحویل زمین یا مواد اولیه اتفاق می‌افتند. در صورت تشخیص مجاز بودن این تاخیرها، مدت زمان پروژه به همان میزان تمدید میشود و ممکن است پیمانکار بتواند خسارات مالی ناشی از این تاخیرها را از کارفرما دریافت کند. شرایط دقیق جبران خسارت معمولاً در قرارداد پروژه مشخص میشود.
۶-تاخیرهای غیرمجاز
تاخیرهای غیرمجاز به دلیل قصور و کوتاهی پیمانکار در انجام تعهدات خود رخ می‌دهند. مواردی مانند کمبود نیروی کار یا تجهیزات، تأمین نکردن به موقع مواد اولیه یا استفاده از تجهیزات نامناسب، از جمله دلایل رایج این نوع تاخیرها هستند. در صورت وقوع تاخیرهای غیرمجاز، پیمانکار مسئول جبران خسارات وارده به پروژه خواهد بود و نمی‌تواند هزینه‌های اضافی را به کارفرما تحمیل کند.
در قراردادهای EPC، هنگامی که مجموع خسارات ناشی از تاخیرهای غیرمجاز پیمانکار از سقف مشخص شده در بند ۵-۴ توافق‌نامه فراتر رود، کارفرما حق فسخ قرارداد را خواهد داشت. این بدان معناست که اگر پیمانکار به دلیل کوتاهی‌های خود، پروژه را با تأخیر قابل توجهی تحویل دهد و میزان خسارات ناشی از این تأخیرها از حد مجاز تعیین شده در قرارداد بیشتر شود، کارفرما میتواند قرارداد را یک‌جانبه فسخ کند. همچنین، در پیمان‌های مطابق با نشریه ۴۳۱۱، پس از آنکه مدت تاخیر غیرمجاز از یک چهارم کل مدت قرارداد تجاوز کند، کارفرما اختیار فسخ قرارداد را خواهد داشت.
نمونه فرم ها برای صورت وضعیت تاخیرات در پروژه
تبعات تاخیرات غیر مجاز برای پیمانکار
- اعمال جریمه تاخیرات طبق ماده ۵۰ شرایط عمومی پیمان
- فسخ پیمان طبق ماده ۴۶ شرایط عمومی پیمان همراه با تبعات آن
- پرداخت هزینه‌های بیمه در مدت غیرمجاز بر اساس ماده ۲۱ شرایط عمومی پیمان
- تغییرات در شاخص دوره انجام کار و ضریب تعدیل
- از دست رفتن اعتماد کارفرما و لغو مناقصات بعدی
- از دست رفتن اعتبار پیمانکار
شرایط جبران تاخیر غیرمجاز در پروژه
در صورتی که تاخیر غیرمجاز در اجرای پروژه از یک دهم مدت زمان کل پروژه (با احتساب تمدیدهای مجاز) تجاوز نکند، به ازای هر روز تاخیر، مبلغی معادل ۰.۰۵ درصد از ارزش باقی‌مانده کار که دچار تاخیر شده است، به عنوان جریمه از پیمانکار دریافت خواهد شد. این جریمه به عنوان نوعی جریمه پایه در نظر گرفته میشود.
چنانچه مدت تاخیر غیرمجاز از یک دهم مدت زمان کل پروژه فراتر رود اما از یک چهارم آن کمتر باشد، نرخ جریمه افزایش می‌یابد. در این حالت، برای هر روز تاخیر تا سقف یک دهم مدت زمان پروژه، جریمه پایه (۰.۰۵ درصد) اعمال میشود و برای روزهای تاخیر مازاد بر یک دهم تا سقف یک چهارم مدت زمان پروژه، جریمه به دو برابر جریمه پایه (یعنی ۰.۱ درصد) افزایش می‌یابد.
اگر مدت تاخیر غیرمجاز از یک چهارم مدت زمان کل پروژه بیشتر شود، شرایط به صورت قابل توجهی تغییر میکند. در این حالت، کارفرما حق فسخ قرارداد را خواهد داشت. این حق بر اساس مفاد ماده ۴۶ و ۴۷ شرایط عمومی پیمان اعمال میشود و به معنای لغو قرارداد و ضبط تضمینات پیمانکار است. در نتیجه، پیمانکار با خطر از دست دادن تضمینات خود مواجه خواهد شد.
تاخیرات مجاز پیمانکار
طبق ماده ۳۰ شرایط عمومی پیمان، در صورت ایجاد تغییرات اساسی در قرارداد، از جمله افزایش یا کاهش مبلغ پیمان به دلایل مشخص شده در ماده ۲۹، یا تغییر در نقشه‌های اجرایی یا مشخصات فنی به درخواست کارفرما یا مهندس مشاور، مدت زمان اجرای پروژه تمدید خواهد شد.
تاخیرهای ناشی از کارفرما
علاوه بر موارد فوق، هرگونه تاخیر از سوی کارفرما در تحویل کارگاه، ارائه دستور کارها یا نقشه‌ها، تحویل مصالح مورد نیاز پروژه و یا عدم پرداخت به موقع تعهدات مالی، میتواند منجر به تمدید مدت زمان پیمان شود. البته، پیمانکار موظف است با توجه به برنامه زمانی پروژه، به موقع درخواست‌های لازم را از مهندس مشاور ارائه نماید.
حوادث غیرمترقبه و شرایط خاص
در صورت وقوع حوادث غیرمترقبه مانند بلایای طبیعی، کشف آثار تاریخی، یا اعمال محدودیت‌های قانونی بر ورود مصالح و تجهیزات، مدت زمان پروژه نیز قابل تمدید خواهد بود. همچنین، در صورتی که اجرای پروژه به دلایل خارج از کنترل پیمانکار و به تشخیص کارفرما متوقف شود، مدت زمان پیمان افزایش خواهد یافت.
قوانین و مقررات جدید
در صورتی که قوانین و مقررات جدیدی تصویب شود که بر مدت زمان اجرای پروژه تأثیرگذار باشد، مدت زمان پیمان قابل تمدید خواهد بود.
موضوع : نحوه محاسبه تأخیرات ناشی از تأخیر در پرداخت صورت وضعیتها
موضوع : نحوه محاسبه تأخیرات ناشی از تأخیر در پرداخت صورت وضعیتها پیرو بخشنامه شماره ۵۴/۱۰۰۰ – ۵/۳۰۱۲ – ۱ مورخ ۲۰/۰۳/ ۱۳۵۹ و بخشنامه شماره ۹۳۴۴-۱۵۴/۴۰۰۰ مورخ ۶/۱۰/۱۳۵۹ باستناد ماده ۲۳ قانون برنامه و بودجه این بخشنامه صادر میگردد.
نظر به اینکه در پاره ای از موارد مطالبات پیمانکاران در مدت ضرب الاجل مقرر در شرایط عمومی پیمان پرداخت نشده و بر مبنای بند “ج” از ماده ۳۱ شرایط عمومی پیمان این تأخیر در پروژه میتواند موجب تمدید مدت پیمان باشد، برای محاسبه این مدت از روش زیر استفاده میگردد:
۱ نحوه محاسبه مدت تمدید
چنانچه در پرداخت هر یک از صورت وضعیتهای موقت بعد از ضرب الاجل تعین شده تأخیری رخ داده باشد مدت زمانی که از این بابت بمدت پیمان اضافه میشود از رابطه زیر محاسبه میگردد:
کلام آخر در مورد جریمه تاخیر در شرایط عمومی پیمان
هنگامی که طرفین پروژه با روال قانونی کار آشنا باشند، تمام دقت و تلاش خود را به کار گرفته تا دچار تاخیر و تعلل در روند اجرا نشوند. قرارداد و شرایط عمومی پیمان به ایجاد نظم در انجام پروژه کمک کرده و کارفرما و پیمانکار را به پایبندی به اصول مذکور ملزم میکند. جریمه تاخیر در شرایط عمومی پیمان باعث توجه و مدیریت بهتر پیمانکار میشود. از این که تا پایان ما را همراهی کردید سپاس گزاریم. انتقادات و پیشنهادات خود را با ما به اشتراک بگذارید.
