تفاوت متره باز و بسته چیست؟

متره یکی از اصول مهم در پروژه­های عمرانی است. متره به معنای اندازه­گیری و ارزیابی مقدار­ مصالح به کار رفته در یک پروژه است. برای سهولت در اندازه­گیری و تفسیر مقادیر، متره در جدول_­­های خاصی ارائه می­شود. به طور کلی متره به دو نوع متره باز و بسته دسته بندی می­شود. اما تفاوت متره باز و بسته چیست ؟در این مقاله با سایت سودا همراه باشید تا تفاوت متره باز و بسته  را بررسی کنیم.

متره باز

متره باز به معنای ارزیابی و آنالیز بها است. برای اینکه بتوانیم به مدت زمان دقیقی برای انجام یک پروژه برسیم به تجزیه بها نیاز داریم. در تجزیه بها علاوه برمدت زمان، بودجه لازم و برآورد هزینه نیز تخمین زده می­شود. در صورتی که آنالیزبها و بودجه در دست داشته برای نیروی انسانی و مصالح واقعی باشد برآورد هزینه اولیه پروژه به کل بودجه پروژه نزدیک تر خواهد بود. متره باز کمک شایانی به در مسیر درست قرار گرفتن پروژه می­کند.

برای مقایسه و تحلیل درست جدولی طراحی شده، که اطلاعات مربوطه در آن درج می­گردد. این اطلاعات به برنامه ریزی و زمان­بندی در جهت افزایش دقت در پروژه نقش بسزایی دارد. متره باز در تمامی مراحل پروژه به کار گرفته شده و در زمان، هزینه و … صرفه ایجاد می­کند.

مطلب مرتبط: آموزش صورت وضعیت نویسی مو به مو

متره بسته

متره بسته روشی است که در آن مقدار و اندازه هر ابزار ساختمانی و مصالح با توجه به نوع و شیوه اجرای پروژه تعیین می­شود. در متره بسته با استناد بر نقشه و برآورد­های طرح مصالح مورد نیاز و مقدار آن تهیه می­شود. مهندسان جدولی طراحی می­کنند که در آن مقدار هر نوع از مواد اولیه و ساختمانی همراه با قیمت پایه آن طبقه بندی می­شود.

برای برآورد بهتر،  هزینه تمام شده هر بخش از پروژه را به صورت جداگانه به دست می­ ­آوردند. برای این کار مقدار مصرف شده را در هزینه های صرف شده هر بخش ضرب می­کنند. عدد به دست آمده از طریق جمع جبری هزینه ها، قیمت خالص پروژه را نتیجه می‌دهند. هنگام به دست آوردن کل هزینه صرف شده در پروژه قیمت خالص را در ضریب هر بخش مربوط ضرب می کنند. این ضرایب عبارتند از: ضریب بالا سری، ضریب ارتفاع، ضریب سختی کار، ضریب پلوس یا مینوس و … .

حاصل ضرب این دو عبارت در هم کل هزینه پروژه می­شود. اما واحد هر یک از این عملیات توسط مهندس مترور مشخص می­شود. در ایران دستگاه­های ذیصلاح توسط سازمان برنامه و بودجه در لیست بها در اختیار قرار می­گیرد. واحد های مرتبط در روش متره بسته متر مکعب است مانند خاکبرداری و سنگ ریزی، متر مربع است مانند کاشی کاری و عایق کاری، متر است مانند  انواع لوله کشی و واتر استاپ ، وزن است مانند آرماتور بندی و عملیاتی که با فلزی سر­وکار دارد، اعداد است مانند ابزار­های برقی و واحد­هایی که به صورت ضرب دو یا چند واحد مورد استفاده قرار می­گیرد.

برای شرکت در دوره های دفتر فنی مثل متره و آنالیز بها با شماره ۰۲۱۸۸۸۳۱۰۲۱ تماس بگیرید.

مثالی از متره باز و بسته:

فرض کنید می‌خواهیم یک دیوار آجری به طول ۱۰ متر، ارتفاع ۳ متر و ضخامت ۲۰ سانتی‌متر بسازیم.

در متره باز: ابتدا محاسبه می‌کنیم که به چه تعداد آجر، چه مقدار سیمان، ماسه و آب نیاز داریم. سپس دستمزد بنا، کارگر و سایر هزینه‌ها را به صورت جداگانه محاسبه می‌کنیم. در نهایت، همه این هزینه‌ها را با هم جمع می‌کنیم تا هزینه کل ساخت دیوار به دست آید.
در متره بسته: با مراجعه به فهرست بها، قیمت واحد متر مربع دیوار آجری با ضخامت ۲۰ سانتی‌متر را پیدا می‌کنیم. سپس مساحت دیوار (۱۰ متر × ۳ متر = 30 متر مربع) را در قیمت واحد ضرب می‌کنیم تا هزینه کل ساخت دیوار به دست آید.

مراحل متره باز

در ادامه با اعمال قیمت واحد هر یک از اقلام به صورت تفکیک شده و جمع جبری ردیف‌ها، قیمت خالص هر فعالیت بدست می‌آید.

پس از جمع قیمت‌های خالص هر فعالیت، قیمت خالص پروژه بدست خواهد آمد.

اگر به این قیمت، ضرایب مربوطه یعنی ضریب بالاسری، ضریب پیشنهادی پیمانکار، ضریب ارتفاع و ضریب سختی کار اعمال شود و حاصل با مبلغ تجهیز و برچیدن کارگاه جمع گردد، قیمت کل پروژه به دست می‌آید.

مراحل انجام متره باز به صورت دقیق و گام به گام به شرح زیر است:

بررسی دقیق جزئیات هر فعالیت: در این مرحله، هر فعالیت پروژه به صورت جداگانه و با دقت کامل بررسی می‌شود. هدف، شناسایی و تعیین دقیق تمام منابع مورد نیاز برای انجام آن فعالیت است. این منابع شامل موارد زیر می‌شوند:

نیروی انسانی: نوع تخصص، تعداد و مدت زمان مورد نیاز نیروی انسانی (مانند بنا، کارگر، مهندس و…).

ماشین‌آلات: نوع و تعداد ماشین‌آلات مورد نیاز و مدت زمان استفاده از آنها (مانند بیل مکانیکی، جرثقیل، میکسر و…).

مصالح: نوع، مقدار و واحد اندازه‌گیری مصالح مورد نیاز (مانند آجر، سیمان، میلگرد، بتن و…).

حمل مصالح: نحوه حمل، مسافت و هزینه حمل مصالح به محل پروژه.

تهیه جداول تفکیکی: پس از بررسی و آنالیز هر فعالیت، اطلاعات به دست آمده به صورت جداگانه و به تفکیک در جداولی منظم ثبت می‌شوند. این جداول معمولاً شامل ستون‌هایی برای نوع منبع (نیروی انسانی، ماشین‌آلات، مصالح، حمل)، مقدار، واحد اندازه‌گیری و قیمت واحد هر منبع هستند. این کار باعث سازماندهی اطلاعات و سهولت در محاسبات بعدی می‌شود.

محاسبه قیمت خالص هر فعالیت: در این مرحله، با اعمال قیمت واحد هر یک از اقلام (که از بازار یا منابع معتبر دیگر به دست آمده است) به مقدار آن در جدول، قیمت هر آیتم محاسبه می‌شود. سپس با جمع جبری قیمت‌های تمام آیتم‌های مربوط به یک فعالیت، قیمت خالص آن فعالیت به دست می‌آید. به عنوان مثال، اگر برای ساخت یک متر مربع دیوار، به ۱۰۰ عدد آجر با قیمت واحد ۱۰۰۰ تومان و ۱۰ کیلوگرم سیمان با قیمت واحد ۵۰۰۰ تومان نیاز باشد، قیمت خالص ساخت یک متر مربع

دیوار به این صورت محاسبه می‌شود: (۱۰۰ × ۱۰۰۰) + (۱۰ × ۵۰۰۰) = 60,۰۰۰ تومان.

محاسبه قیمت خالص پروژه: پس از محاسبه قیمت خالص هر فعالیت به صورت جداگانه، با جمع قیمت‌های خالص تمام فعالیت‌های پروژه، قیمت خالص کل پروژه به دست می‌آید. این قیمت، هزینه مستقیم اجرای پروژه بدون در نظر گرفتن هزینه‌های جانبی است.

اعمال ضرایب و هزینه‌های جانبی: برای رسیدن به قیمت نهایی پروژه، لازم است ضرایب و هزینه‌های جانبی زیر به قیمت خالص پروژه اضافه شوند:

ضریب بالاسری: این ضریب شامل هزینه‌های غیر مستقیم پروژه مانند هزینه‌های اداری، بیمه، مالیات و سود پیمانکار است.
ضریب پیشنهادی پیمانکار: این ضریب، سود مورد انتظار پیمانکار از اجرای پروژه را نشان می‌دهد.
ضریب ارتفاع (در صورت لزوم): در پروژه‌هایی که در ارتفاع زیاد انجام می‌شوند، به دلیل افزایش سختی کار و هزینه‌های جانبی، این ضریب اعمال می‌شود.
ضریب سختی کار (در صورت لزوم): در پروژه‌هایی که شرایط کاری سخت و دشواری دارند، این ضریب برای جبران هزینه‌های اضافی ناشی از این شرایط اعمال می‌شود.
مبلغ تجهیز و برچیدن کارگاه: این مبلغ شامل هزینه‌های مربوط به آماده‌سازی و راه‌اندازی کارگاه در ابتدای پروژه و جمع‌آوری آن پس از اتمام پروژه است.
با اعمال ضرایب ذکر شده و جمع حاصل با مبلغ تجهیز و برچیدن کارگاه، قیمت کل پروژه به دست می‌آید که به عنوان مبنای قرارداد با پیمانکار مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مطلب مرتبط: روش تهیه برآورد هزینه تجهیز و برچیدن کارگاه

این روش متره باز، به دلیل دقت بالا در محاسبه هزینه‌ها، برای پروژه‌هایی که نیاز به آنالیز دقیق قیمت‌ها دارند و یا پروژه‌هایی که شامل آیتم‌های جدید و غیر استاندارد هستند، بسیار مناسب است.

سخن پایانی درموردتفاوت متره باز و بسته چیست؟

انواع متره و برآورد، مهندسان را در انجام پروژه تا مقدار زیادی یاری می­دهد. به صورت کلی متره باز در تخمین و آنالیز زمان و هزینه پروژه کاربرد دارد و متره بسته در برآورد مقدار و اندازه مصالح مورد نیاز، نیروی انسانی، تجهیزات و … مورد استفاده قرار می­گیرد. هرچه مهارت و تجربه مهندسان در انتخاب واحد مناسب برای مصالح مصرفی بیشتر باشد اتلاف مصالح به کمترین مقدار ممکن می_­رسد. همچنین انجام محاسبات دقیق با ضرایب مربوط به هر آیتم مقدار واقعی تری از قیمت کل پروژه به دست می­دهد. بنابراین تفاوت میان متره باز و بسته در عملکرد و مراحل اجرایی است