انواع ماشین‌آلات ساختمانی گروه گسترده‌ای از وسایل و تجهیزات را شامل می‌شوند که برای انجام انواع فعالیت‌های ساختمانی و ساخت و ساز مورد استفاده قرار می‌گیرند. امروزه آنقدر استفاده از ماشین آلات ساختمانی اهمیت دارد، که عملا بدون آنها، پروژه های ساختمانی را نمیتوان استارت زد. حال اگر پیمانکار یا مهندس ساختمان هستید یا در حوزه عمران فعالیت یا علاقه دارید، در ادامه با انواع اصلی ماشین‌آلات ساختمانی آشنا شوید. لازم است تک تک اسم و کاربرد ماشین آلات صنعت ساختمان را بدانید.

پرکاربردترین و انواع ماشین آلات ساختمانی

ماشین آلات ساختمانی نقش حیاتی در انجام پروژه های عمرانی و ساخت و ساز ایفا می کنند. این ماشین ها با انجام وظایف مختلف، به تسریع و بهینه سازی فرآیند ساخت و ساز کمک می کنند و نقش مهمی در ارتقای کیفیت و ایمنی پروژه ها دارند.

ماشین آلات ساختمانی و عمرانی بر اساس کاربرد به چهار دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

• دسته اول ماشین آلات حفاری مثل باکت‌های حفار، شاول، اوگر و…
• دسته دوم ماشین‌ آلات خاکی مثل بیل مکانیکی، بولدوزر، دامپر و…
• دسته سوم ماشین آلات بتن‌سازی و بتن‌ریزی مثل پمپ بتن، ویبراتور، تراک میکسر و…
• دسته چهارم ماشین آلات عمومی مثل جرثقیل، تراکتور، لیفت تراک و…

این دسته‌بندی کلی است و هر دسته می‌تواند شامل انواع مختلفی از ماشین‌آلات با کارکردهای متفاوت باشد. انتخاب و استفاده از هر کدام از این ماشین‌آلات بستگی به نوع پروژه و شرایط موجود در محل کار دارد.

انواع ماشین آلات خاکی:

اوگر:

اوگر یک ماشین حفاری است که برای ایجاد سوراخ‌های مستطیلی یا دایره‌ای در زمین استفاده می‌شود. این ماشین معمولاً در پروژه‌های ساختمانی برای حفر پی‌های ساختمان، حفر ستون‌های بتنی و نصب تیرآهن‌ها به کار می‌رود. اندازه و طراحی اوگرها می‌تواند بر حسب نوع کاربرد متفاوت باشد.

بیل مکانیکی:

یکی از مهم ترین ماشین آلات ساختمانی، بیل مکانیکی است. بیل مکانیکی ماشینی است که برای حفاری گودال ها، کندن کانال ها، بارگیری و حمل مواد و جابجایی اشیاء سنگین استفاده می شود. بیل مکانیکی دارای یک بازوی بلند با سطل یا چنگک در انتهای آن است که می تواند در جهات مختلف حرکت کند.

بولدوزر:

از دیگر ماشین آلات ساختمانی، بولدوزر است. بولدوزر ماشینی است که برای حفاری، جابجایی خاک و سنگ، تسطیح زمین و آماده سازی محل ساخت و ساز استفاده می شود. بولدوزر دارای یک تیغه فلزی بزرگ در جلوی خود است که توسط پیستون های هیدرولیک به سمت بالا و پایین حرکت می کند.

دامپر:

دامپر ماشینی است که برای حمل و نقل مصالح ساختمانی، خاک و سنگ در مسافت های کوتاه استفاده می شود. دامپرها دارای یک سطل بزرگ در قسمت پشتی خود هستند که می توان آن را به راحتی تخلیه کرد.

گلیدر:

گریدر ماشینی است که برای تسطیح و صاف کردن زمین، ایجاد شیب و زهکشی و آماده سازی بستر جاده ها و محوطه های ساختمانی استفاده می شود. گریدر دارای یک تیغه بلند و قابل تنظیم در جلوی خود است که می تواند به راحتی سطح زمین را صاف و هموار کند. این ماشین، جزو اصلی ترین ماشین آلات راهسازی است.

غلتک:

غلطک جزو ماشین آلاتی است که برای متراکم کردن خاک، شن و ماسه و ایجاد یک سطح صاف و محکم استفاده می شود. غلطک ها انواع مختلفی دارند که از جمله آنها می توان به غلطک های لاستیکی، غلطک های فلزی و غلطک های لرزشی اشاره کرد.

برای اینکه روی مبحث ماشین آلات ساختمانی اشراف کامل داشته باشید،  کتاب ماشین‌ آلات ساختمانی و آشنایی با نحوه عملکرد، بهره‌برداری و نگهداری آنها را پیشنهاد میدهیم.

انواع ماشین آلات بتن‌سازی و بتن‌ریزی:

ماشین های بتن ریزی ماشینی است که برای مخلوط کردن و حمل بتن به محل مورد نظر استفاده می شود. بتن ریزی ها انواع مختلفی دارند که از جمله آنها می توان به بتن ریزی های مخلوط کن کامیونی و بتن ریزی های پمپ دار اشاره کرد.

پمپ بتن:

دستگاهی است که به صورت هیدرولیکی بتن را از محل مخزن بتن به محل مورد نظر پمپاژ می‌کند. این دستگاه امکان رساندن بتن به نقاط دور و مناطق سخت دسترس را فراهم می‌آورد. استفاده از پمپ بتن باعث تسریع و سهولت در فرایند بتن‌ریزی می‌شود.

ویبراتور:

دستگاهی است که برای فشرده‌سازی و تراکم بتن در قالب‌ها به کار می‌رود. با ایجاد لرزش در بتن، حباب‌های هوا خارج می‌شوند و بتن متراکم و یکدست می‌شود. استفاده از ویبراتور باعث افزایش مقاومت و کیفیت بتن می‌گردد.

تراک میکسر:

نوعی کامیون مخصوص حمل و مخلوط‌سازی بتن است. در این وسیله، مواد تشکیل‌دهنده بتن در مخزن دوار مخلوط می‌شوند تا به محل مورد نظر منتقل شوند. استفاده از تراک میکسر باعث تأمین بتن با کیفیت مناسب در محل ساخت می‌شود.
انواع ماشین آلات عمومی:

لودر:

لودر ماشینی است که برای بارگیری و حمل مواد مختلف مانند خاک، شن، ماسه و مصالح ساختمانی استفاده می شود. لودر دارای یک سطل بزرگ در جلوی خود است که می تواند به راحتی مواد را جمع آوری و جابجا کند.

جرثقیل از اصلی ترین ماشین آلات ساختمانی:

جرثقیل ماشینی است که برای بلند کردن و جابجایی اجسام سنگین مانند مصالح ساختمانی، خودروها و تجهیزات استفاده می شود. جرثقیل ها انواع مختلفی دارند که از جمله آنها می توان به جرثقیل های متحرک، جرثقیل های برجی و جرثقیل های سقفی اشاره کرد.

تراکتور:

تراکتور یک وسیله نقلیه چرخ‌دار یا زنجیره‌دار است که معمولاً در کارهای کشاورزی و سنگین عمرانی به کار می‌رود. تراکتور می‌تواند برای کشیدن وسایل یدکی مانند گریدر، بولدوزر، کمباین و سایر ادوات کشاورزی به کار گرفته شود. در کارهای ساختمانی و عمرانی، تراکتور می‌تواند برای حمل مصالح، خاکبرداری، کمک به عملیات خاکریزی و موارد مشابه استفاده شود. تراکتور جزو اصلی ترین ماشین آلات راهسازی است.

ماشین تراش

ماشین تراش که در صنعت مورد استفاده قرار می‌گیرد، یک ماشین ابزار است که برای شکل‌دهی و ساخت قطعات فلزی و غیرفلزی با چرخش قطعه کار حول یک محور و برداشتن براده استفاده می‌شود. این دستگاه‌ها در ابعاد و انواع مختلفی وجود دارند و در صنایع مختلفی مانند خودروسازی، هوافضا و ساخت ابزارآلات کاربرد گسترده‌ای دارند.

 

لیفت‌تراک:

لیفت‌تراک یک وسیله بارگیری و جابه‌جایی بار است که از نیروی هیدرولیکی برای بلند کردن و حمل بارهای سنگین استفاده می‌کند. این ماشین می‌تواند بارهای سنگین را به ارتفاع‌های مختلف جابه‌جا کند و در انبارداری و بارگیری مفید است. لیفت‌تراک‌ها کاربرد گسترده‌ای در محیط‌های صنعتی، ساختمانی و انبارداری دارند.

کمپرسی:

کمپرسی ماشینی است که برای حمل و نقل مواد فله ای مانند خاک، شن، ماسه و ضایعات ساختمانی استفاده می شود. کمپرسی ها دارای یک سطل بزرگ در قسمت پشتی خود هستند که می توان آن را به صورت هیدرولیکی تخلیه کرد.

تاور کرین:

تاور کرین (Tower Crane) یکی دیگر از ماشین‌آلات پرکاربرد در صنعت ساختمان‌سازی است که به شکل برج بلند ساخته شده است. تاور کرین یک نوع جرثقیل است که به صورت دائمی روی برج‌های بلند نصب می‌شود. این ماشین برای بارگیری، جابه‌جایی و تخلیه مصالح ساختمانی در پروژه‌های ساختمانی استفاده می‌شود.

کمپکتور: ابزاری قدرتمند برای فشرده‌سازی خاک و مصالح

کمپکتور وسیله‌ای است که برای فشرده‌سازی خاک، شن، آسفالت و سایر مصالح استفاده می‌شود. این ابزار با ایجاد لرزش و ضربه، ذرات مصالح را به هم نزدیک‌تر کرده و فضای خالی بین آن‌ها را کاهش می‌دهد. در نتیجه، بستر محکم‌تری ایجاد می‌شود که مقاومت بیشتری در برابر فشار و نشست دارد.

بابکت

بابکت یک ماشین کوچک و چابک است که برای کارهای سبک‌تر مانند حفاری، جابه‌جایی مواد و برف‌روبی استفاده می‌شود. بابکت‌ها به دلیل اندازه کوچک و قابلیت مانور بالا، در فضاهای محدود بسیار کاربردی هستند.

 

نقش ماشین‌آلات در صورت وضعیت‌نویسی:

محاسبه هزینه‌ها:

نرخ هر واحد ماشین‌آلات در فهرست بهای ابنیه بر اساس عوامل مختلفی از جمله نوع، مدل، ظرفیت، سال ساخت و شرایط عملیاتی آن تعیین می‌شود. پیمانکاران با ارائه اسناد و مدارک مثبته، می‌توانند از کارفرما بابت استفاده از این تجهیزات در پروژه، وجه دریافت کنند.

تفکیک هزینه‌های کار:

در صورت وضعیت‌نویسی، هزینه‌های مربوط به ماشین‌آلات از سایر هزینه‌های ساخت و ساز مانند دستمزد کارگران و مصالح جداگانه تفکیک می‌شود. این امر به شفافیت بیشتر در محاسبات و سهولت در کنترل و مدیریت هزینه‌ها کمک می‌کند.

ارائه مستندات:

صورت وضعیت‌های حاوی اطلاعات مربوط به ماشین‌آلات، به عنوان اسناد و مدارک موثقی برای اثبات عملکرد پیمانکار ساختمان و احقاق حقوق وی در مراجع قانونی عمل می‌کنند.

ملاحظات مربوط به ماشین‌آلات در صورت وضعیت‌نویسی:

مالکیت ماشین‌آلات:

در برخی موارد، ممکن است ماشین‌آلات مورد استفاده در پروژه متعلق به پیمانکار نباشد و از طریق اجاره یا قراردادهای پیمانکاری به کار گرفته شده باشند. در این شرایط، نرخ اجاره یا مبلغ توافق شده در قرارداد مبنای محاسبه هزینه‌های مربوط به ماشین‌آلات در صورت وضعیت خواهد بود.

استهلاک و فرسودگی:

با توجه به ماهیت استهلاکی ماشین‌آلات، پیمانکاران می‌توانند در صورت وضعیت‌های خود، علاوه بر هزینه‌های اجاره یا راه‌اندازی، بابت استهلاک و فرسودگی این تجهیزات نیز طلب وجه کنند.

شرایط خاص:

در مواردی که ماشین‌آلات در شرایط خاص و خارج از عرف مورد استفاده قرار گیرند، پیمانکار می‌تواند با ارائه مستندات و شواهد لازم، نسبت به تعدیل نرخ‌های مربوط به آنها در صورت وضعیت اقدام کند.

جمع‌بندی درمورد انواع ماشین‌آلات ساختمانی

ماشین‌آلات به عنوان یکی از ارکان اصلی در اجرای پروژه‌های عمرانی، نقش قابل توجهی در فرآیند صورت وضعیت‌نویسی ایفا می‌کنند. با درک صحیح نحوه محاسبه و ارائه هزینه‌های مربوط به این تجهیزات در صورت وضعیت‌ها، پیمانکاران می‌توانند حقوق خود را به طور کامل احقاق کرده و از بروز اختلافات با کارفرمایان جلوگیری کنند.