انواع آچار در صنعت (کاربرد آچارها + راهنمای خرید آچار)

آچار ابزاری دستی است که برای اعمال گشتاور به پیچ و مهره‌ها، اتصالات و سایر قطعاتی که دارای سطوح گیرنده (مانند شش گوش، چهار گوش یا دندانه‌دار) هستند، به منظور باز یا بسته کردن آن‌ها به کار می‌رود. در صنعت، انواع آچار زیاد است و تنوع زیادی دارد.  طراحی آچار معمولاً شامل یک سر با دهانه یا فک‌های متناسب با شکل قطعه مورد نظر و یک دسته برای اعمال نیرو و کنترل است. از آنجایی که آچار و وجود آن در هر کارگاه حتی خانه ضروری است، لازم دانستیم راهنمای خرید آچار را تولید کنید.

انواع آچار در صنعت + کاربرد

آچار فرانسه از پرکاربردترین آچارها:

آچار فرانسه، با نام دیگر آچار قابل تنظیم، ابزاری دستی بسیار پرکاربرد است که به واسطه فک متحرک خود امکان تنظیم دهانه برای گرفتن مهره‌ها و پیچ‌های با اندازه‌های مختلف را فراهم می‌کند. این ویژگی، آچار فرانسه را به ابزاری منعطف تبدیل کرده که نیازی به حمل مجموعه‌ای از آچارهای ثابت با اندازه‌های متفاوت را از بین می‌برد. ساختار آن معمولاً شامل یک دسته و یک سر با دو فک است که یکی ثابت و دیگری توسط یک پیچ تنظیم در دسته حرکت می‌کند. آچار فرانسه در اکثر خانه ها و جعبه ابزارها دیده میشود.

کاربرد اصلی آچار فرانسه در باز و بسته کردن انواع مهره‌ها و پیچ‌های شش گوش یا چهار گوش با اندازه‌های گوناگون در صنایع مختلف، تعمیرات خانگی، لوله کشی و تاسیسات است. به دلیل قابلیت تنظیم، این آچار برای مواقعی که اندازه دقیق مهره یا پیچ مشخص نیست یا نیاز به کار با چندین اندازه مختلف است، بسیار مناسب می‌باشد. با این حال، به دلیل تماس سطحی کمتر با قطعه نسبت به آچارهای ثابت، باید از اعمال گشتاور بیش از حد خودداری شود تا از آسیب دیدن گوشه‌های مهره یا پیچ جلوگیری گردد.

آچار گشتاور سنج یا آچار ترکمتر (Torque Wrench):

آچار ترکمتر، که به آن آچار گشتاور سنج نیز گفته می‌شود، ابزاری دقیق و تخصصی است که برای اعمال میزان مشخصی از گشتاور (نیروی چرخشی) به مهره‌ها و پیچ‌ها استفاده می‌گردد. این ابزار از اهمیت ویژه‌ای در صنایعی مانند خودروسازی، هوافضا، تاسیسات مکانیکی و برقی برخوردار است، جایی که بستن اتصالات با گشتاور صحیح برای اطمینان از عملکرد ایمن، جلوگیری از نشتی، پیشگیری از آسیب دیدن قطعات و حفظ یکپارچگی ساختار ضروری است. آچارهای ترکمتر دارای یک مکانیزم تنظیم هستند که به کاربر اجازه می‌دهد مقدار گشتاور مورد نظر را بر اساس واحد نیوتن‌متر (Nm)، پوند-فوت (lb-ft) یا واحدهای دیگر تنظیم کند.

هنگامی که گشتاور تنظیم شده به اتصال اعمال شود، آچار با یک صدای “کلیک”، لرزش، یا نشانگر بصری (مانند عقربه یا نمایشگر دیجیتال) به کاربر اطلاع می‌دهد که مقدار گشتاور مورد نظر رسیده است. انواع مختلفی از آچارهای ترکمتر شامل مدل‌های تقه‌ای (Click-type)، عقربه‌ای (Dial-type)، دیجیتال (Digital-type) و لغزشی (Slip-type) وجود دارد که هر کدام برای کاربردهای خاص و با سطوح دقت متفاوتی طراحی شده‌اند. استفاده صحیح از آچار ترکمتر، به ویژه در بستن اتصالات حساس و حیاتی، نقش کلیدی در افزایش طول عمر قطعات و تضمین ایمنی سیستم دارد.

آچار آلن از پرکاربردترین آچارها

آچار آلن، که با نام‌های آچار شش گوش یا آچار L نیز شناخته می‌شود، ابزاری ساده و معمولاً به شکل L است که برای باز و بسته کردن پیچ‌هایی با سر شش ضلعی داخلی (پیچ آلن) طراحی شده است. این آچار از یک میله فلزی شش ضلعی با زاویه ۹۰ درجه خم شده تشکیل شده که بازوی بلندتر آن برای اعمال گشتاور و بازوی کوتاه‌تر برای قرارگیری در داخل حفره پیچ آلن استفاده می‌شود.

کاربرد اصلی آچار آلن در اتصال و تنظیم قطعات مختلف در مبلمان، دوچرخه‌ها، ماشین‌آلات، تجهیزات الکترونیکی و همچنین در برخی از اتصالات و شیرآلات در صنعت تاسیسات و لوله کشی است. وجود یک آچار آلن در هر خانه ای ضروری است.  پیچ‌های آلن به دلیل طراحی داخلی خود، امکان اعمال گشتاور بیشتر را نسبت به پیچ‌های دوسو یا چهارسو فراهم می‌کنند و آچار آلن به دلیل سادگی و دسترسی آسان به این نوع پیچ‌ها در فضاهای محدود، ابزاری ضروری محسوب می‌شود. مجموعه‌های آچار آلن با اندازه‌های مختلف برای کار با انواع پیچ‌های آلن در دسترس هستند.

 

آچار رینگی (Box-End Wrench) یکی دیگر از انواع آچار:

آچار رینگی، ابزاری با یک سر حلقه‌ای بسته است که دندانه‌هایی در داخل آن تعبیه شده و به طور کامل دور مهره یا سر پیچ قرار می‌گیرد. این طراحی بسته، سطح تماس بیشتری را با قطعه فراهم می‌کند که منجر به گیرایی بهتر، کاهش احتمال لغزش و آسیب دیدن گوشه‌های مهره یا پیچ می‌شود. آچارهای رینگی به ویژه برای اعمال گشتاور بیشتر و باز کردن اتصالات سفت یا زنگ زده بسیار مناسب هستند.

آچار رینگی معمولاً در اندازه‌های مختلف و به صورت یک سر یا دو سر (با اندازه‌های متفاوت در هر سر) تولید می‌شوند. برخی از مدل‌های رینگی دارای سر زاویه‌دار هستند که دسترسی به مهره‌ها و پیچ‌های قرار گرفته در مکان‌های گود یا با دسترسی محدود را آسان‌تر می‌کند. به دلیل امنیت و قدرت گیرایی بالا، آچارهای رینگی از ابزارهای پرکاربرد در تعمیرات خودرو، کارهای صنعتی و تاسیسات مکانیکی به شمار می‌روند.

آچار دو سر تخت (Double Open-End Wrench):

آچار دو سر تخت، یک آچار ساده و رایج است که در هر دو انتهای خود دارای فک‌های باز موازی با اندازه‌های متفاوت می‌باشد. این طراحی به کاربر امکان می‌دهد تا با یک آچار، دو اندازه مختلف از مهره‌ها و پیچ‌ها را باز و بسته کند. آچارهای دو سر تخت معمولاً به صورت مجموعه‌ای با اندازه‌های مختلف عرضه می‌شوند و برای کارهای عمومی، تعمیرات خانگی و مواردی که نیاز به اعمال گشتاور متوسط است، کاربرد دارند.

مزیت اصلی این آچارها، سهولت و سرعت قرار دادن آن‌ها روی اتصال از طرفین است، به ویژه در فضاهایی که امکان چرخش کامل آچار وجود ندارد. با این حال، به دلیل سطح تماس کمتر با مهره یا پیچ نسبت به آچارهای رینگی، احتمال لغزش و گرد شدن گوشه‌های اتصال در صورت اعمال نیروی زیاد بیشتر است. بنابراین، در کارهایی که نیاز به گشتاور بالا یا دقت زیاد است، معمولاً از آچارهای رینگی یا بکس ترجیح داده می‌شوند، اما آچارهای دو سر تخت همچنان به عنوان ابزاری دم دستی و برای کارهای سبک‌تر بسیار مفید هستند.

آچار لوله گیر (Pipe Wrench) از پرکاربردترین آچارها

آچار لوله گیر (Pipe Wrench) یا آچار شلاقی: این آچارها به طور خاص برای گرفتن و چرخاندن لوله‌های فلزی و اتصالات گرد طراحی شده‌اند. فک‌های دندانه‌دار آن‌ها با اعمال فشار، لوله را محکم گرفته و امکان چرخاندن آن را فراهم می‌کنند. آچارهای لوله گیر در انواع مستقیم، آفست (زاویه دار)، زنجیری و تسمه‌ای موجود هستند و برای قطرهای مختلف لوله کاربرد دارند.

آچار بکس (Socket Wrench):

یکی دیگر از آچارهای پرکاربرد، آچار بکس است. این آچارها از یک دسته و تعدادی سری (بکس) با اندازه‌های مختلف تشکیل شده‌اند. سری بکس‌ها به شکل استوانه‌ای با دندانه‌های داخلی هستند که روی مهره یا پیچ قرار می‌گیرند. آچار بکس امکان اعمال گشتاور بیشتر و باز و بسته کردن سریع‌تر مهره‌ها و پیچ‌ها را فراهم می‌کند.

آچار حوضه (Basin Wrench):

این آچار مخصوص باز و بسته کردن مهره‌ها و اتصالات در مکان‌هایی مانند زیر سینک ظرفشویی یا روشویی طراحی شده است. دارای یک دسته بلند و یک سر گردان است که امکان دسترسی به زوایای مختلف را فراهم می‌کند. آچار حوضه یک ابزار ضروری برای لوله کش‌هایی است که به طور مرتب با نصب و تعمیرات لوازم بهداشتی سروکار دارند، زیرا بدون آن دسترسی و کار کردن در فضاهای تنگ و دشوار زیر این لوازم بسیار سخت و زمان‌بر خواهد بود.

آچار شیر فلکه (Valve Wrench):

آچارهای مخصوصی برای باز و بسته کردن شیرهای فلکه در اندازه‌های مختلف وجود دارد. این آچارها معمولاً دارای یک دهانه حلقه‌ای یا چند ضلعی هستند که به خوبی دور فلکه شیر قرار می‌گیرد. ستفاده از آچار مناسب برای شیر فلکه از آسیب دیدن فلکه و مکانیزم داخلی شیر جلوگیری می‌کند. بسته به اندازه و نوع شیر فلکه، ممکن است از آچارهای با اندازه‌ها و اشکال مختلف استفاده شود. در برخی موارد، ممکن است از آچارهای قابل تنظیم مانند آچار فرانسه نیز برای باز و بسته کردن شیرهای فلکه استفاده شود، اما آچار شیر فلکه اختصاصی معمولاً گیرایی بهتری دارد و از لغزش جلوگیری می‌کند.

آچار ترکیبی (Combination Wrench):

آچار ترکیبی (Combination Wrench): این آچار دارای دو سر متفاوت است؛ یک سر آن به صورت رینگی و سر دیگر آن به صورت تخت طراحی شده است. این ترکیب، انعطاف‌پذیری بیشتری را برای کاربر فراهم می‌کند تا بتواند از سر رینگی برای اعمال گشتاور بیشتر و جلوگیری از لغزش و از سر تخت برای دسترسی سریع‌تر به مهره یا پیچ استفاده کند. آچارهای ترکیبی در اندازه‌های مختلف و معمولاً به صورت مجموعه‌ای عرضه می‌شوند و در بسیاری از کارهای ساختمانی و تاسیساتی کاربرد دارند.

 

آچار چرخ (Lug Wrench):

آچار چرخ که معمولاً به شکل صلیبی (+) یا L شکل با یک سر بکس طراحی می‌شود، ابزاری است که به طور خاص برای باز و بسته کردن مهره‌های چرخ خودرو مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این حال، به دلیل اهرم بلند و قدرت گشتاور بالایی که فراهم می‌کند، ممکن است در برخی موارد برای باز کردن اتصالات بسیار سفت در صنعت ساختمان و تاسیسات نیز به کار رود.

آچار ضربه‌ای (Impact Wrench):

این آچار که به صورت بادی (پنوماتیک) یا برقی کار می‌کند، برای باز و بسته کردن سریع مهره‌ها و پیچ‌های بسیار سفت یا زنگ زده استفاده می‌شود. با وارد کردن ضربات متوالی و قوی همراه با نیروی چرخشی، این آچار می‌تواند اتصالات مقاوم را به آسانی باز کند. در صنعت ساختمان و تاسیسات، از آچار ضربه‌ای برای بستن اتصالات فلنجی بزرگ، نصب سازه‌های فلزی و باز کردن پیچ و مهره‌های قدیمی و زنگ زده استفاده می‌شود.

آچار بکس جغجغه‌ای (Ratchet Socket Wrench):

این نوع آچار بکس دارای یک مکانیزم جغجغه در دسته خود است که امکان باز و بسته کردن مهره‌ها و پیچ‌ها را بدون برداشتن سری بکس از روی آن‌ها فراهم می‌کند. این ویژگی سرعت و سهولت کار را در فضاهای محدود و برای کارهای تکراری افزایش می‌دهد. مجموعه‌های آچار بکس جغجغه‌ای با تنوعی از سری‌های بکس در اندازه‌های مختلف، یک ابزار بسیار کارآمد در صنعت ساختمان، تاسیسات مکانیکی و برق به شمار می‌روند.

آچار فیلتر روغن (Oil Filter Wrench):

اگرچه نام آن مرتبط با خودرو است، این آچارها که در انواع تسمه‌ای، زنجیری و چنگکی موجود هستند، برای گرفتن و چرخاندن قطعات استوانه‌ای با سطوح صاف یا کمی لغزنده در تاسیسات نیز کاربرد دارند. برای مثال، ممکن است برای باز و بسته کردن برخی از فیلترهای صنعتی یا محفظه‌های استوانه‌ای استفاده شوند.

آچار پمپ (Plier Wrench):

این آچار که شبیه انبردست کلاغی است، دارای فک‌های پهن و قابل تنظیم است که به طور موازی باز و بسته می‌شوند. این ویژگی باعث می‌شود تا بتوان از آن برای گرفتن و چرخاندن مهره‌ها، پیچ‌ها و حتی لوله‌ها با سطوح صاف بدون آسیب رساندن به آن‌ها استفاده کرد. آچار پمپ در اندازه‌های مختلف موجود است و یک ابزار چند منظوره در کارهای تاسیساتی به شمار می‌رود.

راهنمای خرید آچار

راهنمای خرید آچار به شما کمک می‌کند تا با در نظر گرفتن نیازها و کاربردهای خود، بهترین انتخاب را از میان تنوع گسترده این ابزار ضروری داشته باشید. در اینجا به نکات کلیدی که هنگام خرید آچار باید به آن‌ها توجه کنید، اشاره می‌کنیم:

۱. تعیین نوع کاربرد:

مصارف خانگی و عمومی: برای کارهای ساده تعمیراتی منزل، معمولاً یک مجموعه آچار فرانسه با اندازه‌های مختلف، یک مجموعه آچار آلن، و چند آچار تخت و رینگی با اندازه‌های پرکاربرد کافی است.
تاسیسات و لوله کشی: به آچارهای تخصصی مانند آچار لوله گیر (شلاقی)، آچار حوضه، آچار شیر فلکه، و در صورت نیاز آچار اتو لوله و آچار اکسپندر نیاز خواهید داشت. همچنین آچار فرانسه و آچار بکس با سری‌های متنوع بسیار کاربردی هستند. در پست ابزارآلات تاسیسات در مورد اهمیت اچار توضیح داده ایم. 
تعمیرات خودرو و ماشین‌آلات: به مجموعه‌ای کامل از آچار بکس با درایوهای مختلف (۱/۴، ۳/۸، ۱/۲ اینچ)، آچارهای رینگی و تخت در اندازه‌های مختلف، آچار ترکمتر (بسیار مهم برای بستن قطعات با گشتاور مشخص)، و آچار چرخ نیاز خواهید داشت.
کارهای الکترونیکی و دقیق: به آچارهای کوچک با دقت بالا، پیچ گوشتی‌های ساعتی با سری‌های آچار آلن و بکس کوچک نیاز دارید. همچنین آچارهای عایق برای کار با مدارهای الکتریکی تحت ولتاژ ضروری هستند.

۲- انواع آچار در قالب جدول از نکات خرید آچار

نام آچار	کاربرد اصلی
آچار فرانسه	تنظیم پیچ‌های با اندازه‌های مختلف و اعمال گشتاور متغیر
آچار تخت	استفاده در پیچ و مهره‌های استاندارد برای اعمال گشتاور ثابت
آچار بکس	استفاده در پیچ‌کاری با استفاده از بکس‌ها و تغییرات سریع
آچار شمع	باز و بسته کردن شمع خودرو
آچار ترکیبی	ترکیب آچار تخت و آچار گشتاوری برای استفاده در محیط‌های مختلف
آچار لوله‌گیر	استفاده برای پیچاندن و باز کردن لوله‌ها و اتصالات لوله‌ای
آچار حوضه	باز و بسته کردن مهره‌ها و اتصالات در مکان‌های زیر سینک و روشویی.
آچار رینگی	استفاده برای باز و بسته کردن پیچ و مهره‌های خاص و حساس
آچار گشتاور سنج	اعمال گشتاور دقیق به مهره‌ها و پیچ‌ها.
چار جغجغه‌ای	باز و بسته کردن سریع مهره‌ها و پیچ‌ها بدون برداشتن آچار.
آچار شیر فلکه	باز و بسته کردن شیرهای فلکه
آچار پمپ	گرفتن و چرخاندن مهره‌ها، پیچ‌ها و لوله‌ها با فک‌های موازی قابل تنظیم.

۳. کیفیت ساخت و جنس:

جنس: آچارهای با کیفیت معمولاً از فولاد آلیاژی کروم وانادیوم (Cr-V) یا فولاد کربنی ساخته می‌شوند که مقاومت بالایی در برابر سایش، خوردگی و خمش دارند. به دنبال عبارت “Cr-V” یا “Carbon Steel” روی بدنه آچار باشید.
ساخت: پرداخت دقیق، لبه‌های تمیز و بدون نقص، و عملکرد روان مکانیزم‌های قابل تنظیم (مانند آچار فرانسه و آچار بکس) از نشانه‌های کیفیت خوب هستند.

جمع بندی راهنمای خرید آچار

آچارها از ضروری‌ترین ابزارهای دستی در صنایع مختلف، تعمیرات و زندگی روزمره به شمار می‌روند، زیرا امکان اعمال نیروی چرخشی (گشتاور) برای باز و بسته کردن انواع پیچ و مهره و اتصالات را فراهم می‌کنند.  در این راهنمای خرید آچار متوجه شدید که تنوع در طراحی و اندازه آچارها، از مدل‌های ساده و قابل تنظیم مانند آچار فرانسه گرفته تا آچارهای تخصصی مانند آچار لوله گیر برای گرفتن لوله‌ها، آچار آلن برای پیچ‌های شش گوش داخلی، آچار رینگی برای گیرایی بیشتر، آچار بکس برای سرعت و قدرت، و آچار ترکمتر برای اعمال گشتاور دقیق، نشان‌دهنده گستردگی کاربرد و اهمیت این ابزار در انجام صحیح و ایمن وظایف مختلف است. انتخاب آچار مناسب با نوع و اندازه اتصال، کلید کارآمدی و جلوگیری از آسیب دیدن قطعات می‌باشد.