آیین نامه اجرایی قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان
از مهم ترین آیین نامه های کشوری، آیین نامه اجرایی قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان است. آیین نامه اجرایی قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان، مجموعه قوانین و مقرراتی است که به منظور اجرای صحیح و دقیق قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان تدوین شده است. این آیین‌نامه، چارچوب قانونی فعالیت‌های مهندسی در حوزه ساختمان را مشخص می‌کند و به عنوان یک سند راهنما برای مهندسان، سازمانهای نظام مهندسی و سایر نهادهای مرتبط با ساخت‌وساز عمل می‌کند.
اهمیت آیین نامه اجرایی قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان:
تعیین صلاحیت حرفه‌ای مهندسان: آیین‌نامه، شرایط و مراحل اخذ پروانه اشتغال به کار مهندسی، ارتقاء سطح صلاحیت و همچنین نظارت بر عملکرد مهندسان را مشخص می‌کند.
کنترل کیفیت ساختمان‌ها: با تعیین استانداردها و الزامات فنی برای طراحی، اجرا و نظارت بر ساختمان‌ها، این آیین‌نامه به بهبود کیفیت ساخت‌وساز و ایمنی ساختمان‌ها کمک می‌کند.
حفظ حقوق شهروندان: با ایجاد یک نظام نظارتی بر فعالیت‌های مهندسی، این آیین‌نامه از حقوق شهروندان در برابر ساختمان‌های ناایمن و با کیفیت پایین محافظت می‌کند.
توسعه صنعت ساختمان: با ایجاد یک چارچوب قانونی شفاف و مشخص، این آیین‌نامه به توسعه صنعت ساختمان و ارتقاء سطح فنی آن کمک می‌کند.
مهم‌ترین موضوعات پوشش داده شده در آیین نامه اجرایی قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان:
پروانه اشتغال به کار مهندسی: شرایط اخذ، تمدید و ارتقاء پروانه، حدود صلاحیت مهندسان و مسئولیت‌های آنها.
نظام مهندسی و کنترل ساختمان: ساختار، وظایف و اختیارات سازمانهای نظام مهندسی استان‌ها و شورای مرکزی.
نظارت بر ساختمان‌ها: مراحل مختلف نظارت بر ساخت‌وساز، مسئولیت‌های ناظرین و سازندگان، و روش‌های کنترل کیفیت.
تعاریف و اصطلاحات فنی: تعریف دقیق اصطلاحات فنی مورد استفاده در صنعت ساختمان.
تخلفات و مجازات‌ها: تعیین انواع تخلفات مهندسی و مجازات‌های مربوط به آنها.
چرا مطالعه آیین نامه اجرایی قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان اهمیت دارد؟
مهندسان: آشنایی با این آیین نامه برای مهندسان الزامی است تا بتوانند به صورت قانونی و حرفه‌ای به فعالیت بپردازند و از حقوق خود دفاع کنند.
سازمانهای نظام مهندسی: این سازمان‌ها موظف به اجرای دقیق مفاد این آیین‌نامه هستند و باید به مهندسان عضو خود آموزش‌های لازم را ارائه دهند.
سازمانهای دولتی: دستگاه‌های اجرایی مرتبط با ساخت‌وساز باید از مفاد این آیین‌نامه در تصمیم‌گیری‌ها و صدور مجوزها استفاده کنند.
شهروندان: آشنایی با مفاد این آیین نامه به شهروندان کمک می‌کند تا از کیفیت ساختمان‌هایی که در آن زندگی می‌کنند اطمینان حاصل کنند و در صورت بروز مشکلات، از حقوق خود آگاه باشند.
دانلود پی دی اف آیین نامه اجرایی
در کجا می‌توان به منبع اصلی آیین‌نامه دسترسی پیدا کرد؟
متن کامل آیین‌نامه اجرایی قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان در سایت‌های مختلف از جمله سایت‌های سازمان نظام مهندسی استان‌ها و همچنین سایت‌های آموزشی مثل ما، قابل دسترسی است. ادامه متن دقیقا از منبع اصلی گرفته شده است. در ادامه فصل به فصل آیین نامه اجرایی قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان را مطالعه کنید.
توجه: این آیین‌نامه ممکن است در طول زمان تغییراتی داشته باشد، بنابراین برای اطلاع از آخرین تغییرات، بهتر است به نسخه‌های به روز شده آن مراجعه کنید.
فصل اول آیین نامه اجرایی قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان: کلیات
ماده ۱- در این آیین‌نامه عبارت‌های زیر در معانی مشروح مربوط به کار می‌روند:
قانون: قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان – مصوب ۱۳۷۴.
مهندسی ساختمان: امور فنی و مهندسی، معماری و شهرسازی، بخش‌های ساختمان و شهرسازی.
سازمان: سازمان نظام مهندسی ساختمان.
نظام مهندسی استان: سازمان نظام مهندسی ساختمان استان.
پروانه اشتغال: پروانه اشتغال به کار مهندسی، کاردانی، تجربی.
رشته‌های اصلی: رشته‌های اصلی نظام مهندسی شامل معماری، عمران، تأسیسات مکانیکی، تأسیسات برقی، شهرسازی، نقشه‌برداری و ترافیک.
رشته‌های مرتبط: رشته‌های مرتبط با رشته‌های اصلی.
ماده ۲- اشتغال اشخاص حقیقی و حقوقی برای امور طراحی، محاسبه، نظارت، اجرا و سایر خدمات فنی در بخش‌های مهندسی ساختمان در محل‌هایی که تا کنون در اجرای قوانین قبلی به وسیله وزارتخانه‌های مسکن و شهرسازی و کشور تعیین و اعلام شده و همچنین در شهرها و شهرستان‌ها و محل‌هایی که به وسیله وزارت مسکن و شهرسازی با کسب نظر از وزارت کشور مشخص و آگهی خواهد شد، داشتن مدرک صلاحیت حرفه‌ای ضروری است.
تبصره ۱- صلاحیت موضوع این ماده در مورد اشخاص حقیقی و حقوقی به ترتیب زیر احراز می‌شود:
الف- در مورد مهندسان از طریق پروانه اشتغال به کار مهندسی.
ب- در مورد کاردان‌های فنی از طریق پروانه اشتغال به کار کاردانی.
پ- در مورد معماران تجربی از طریق پروانه اشتغال به کار تجربی.
ت- در مورد استادکاران و کارگران ماهر از طریق پروانه مهارت فنی.
ث- در مورد اشخاص حقوقی از طریق پروانه اشتغال به کار مهندسی (حقوقی).
ج- در مورد اشخاص حقوقی از طریق پروانه اشتغال به کار کاردانی فنی (حقوقی).
تبصره ۲- پروانه مهارت فنی به وسیله وزارت کار و امور اجتماعی و سایر پروانه‌های اشتغال به وسیله وزارت مسکن و شهرسازی صادر می‌شود.
ماده ۲ مکرر- اصول اخلاق حرفه‌ای که همه اشخاص در ارایه خدمات مهندسی خود ملتزم به رعایت و لحاظ کردن آن هستند به شرح زیر می‌باشد:
۱- رجحان منافع عمومی، حفظ محیط زیست، میراث فرهنگی و رعایت قانون بر منافع شخصی خود و صاحبان کار به هنگام تعارض منافع.
۲- انجام خدمات مهندسی به نحو حرفه‌ای و همراه با مراقبت و خودداری از اقدامی که با حقوق عمومی، صاحبان کار و اشخاص ثالث مغایرت داشته باشد.
۳- رفتار شرافتمندانه، مسئولانه، توأم با امانت‌داری، رازداری، انصاف و حسن نیت و منطبق بر دانش حرفه‌ای در عرضه خدمات مهندسی در برابر صاحبان کار و خودداری از هر اقدامی که با منافع قانونی صاحبان کار مغایرت داشته باشد.
۴- احتراز از رفتاری که موجب لطمه به همکاران، سلب اعتبار اجتماعی یا وهن صاحبان حرفه مهندسی باشد.
۵- اجتناب از تکفل هم‌زمان اموری که زمینه و موجبات نمایندگی یا قبول منافع متعارض را فراهم آورد.
مصادیق رفتارهای مشمول رعایت یا نقض اصول فوق در حرفه‌های مهندسی موضوع قانون، براساس نظام‌نامه رفتار حرفه‌ای اخلاقی در مهندسی ساختمان خواهد بود که پس از کسب نظر از شورای مرکزی سازمان نظام مهندسی ساختمان و تشکل‌های قانونی و رسمی مرتبط با حرفه، با تصویب وزیر راه و شهرسازی ابلاغ می‌شود.
تبصره ۱- از تاریخ لازم‌الاجرا شدن این تصویب‌نامه، نظام‌نامه رفتار حرفه‌ای اخلاقی در مهندسی ساختمان به مواد آزمون‌های اخذ پروانه اشتغال به کار مهندسی موضوع ماده (۵) آیین‌نامه افزوده می‌شود.
تبصره ۲- در هر سازمان استان با انتخاب هیئت مدیره کارگروهی متشکل از مهندسان موجه و مشهور به پای‌بندی به اخلاق حرفه‌ای در رشته‌های اصلی مهندسی تحت عنوان کارگروه ترویج و پایش اخلاق حرفه‌ای تشکیل می‌شود. این کارگروه‌ها در چارچوب ترتیباتی که شورای مرکزی معین و ابلاغ می‌کند عهده دار وظایف زیر خواهند بود:
۱- آموزش و ترویج اصول اخلاق حرفه‌ای و نظام‌نامه رفتار حرفه‌ای اخلاقی در مهندسی ساختمان به اعضای سازمان استان.
۲- پایش مستمر و ارزیابی ادواری میزان رعایت اخلاق حرفه‌ای و همه‌گیری رعایت آن به وسیله اعضای سازمان استان و تشخیص موانع توسعه آن و پیگیری رفع آنها و ارسال آن برای انتشار عمومی در ارکان نظام مهندسی در سطح کشور.
۳- پیشنهاد اعمال اصلاحات اعم از تغییر و تکمیل مصادیق و معیارهای رفتار حرفه‌ای اخلاقی به شورای مرکزی برای ارایه به وزارت راه و شهرسازی.
ماده ۳– شهرداری‌ها و مراجع صدور پروانه ساختمان، پروانه شهرک‌سازی و شهرسازی و همچنین مراجع صدور مجوزهای مربوط به تفکیک اراضی و سایر مراجع صدور مجوزهای مربوط به اجرا، کنترل، نظارت و نظایر آن در محل‌های مندرج در ماده (۲) برای صدور پروانه یا مجوزهای مذکور تنها نقشه‌هایی را خواهند پذیرفت که توسط اشخاص حقیقی و حقوقی دارنده پروانه اشتغال و در حدود صلاحیت و ظرفیت مربوط امضاء شده باشد و برای انجام فعالیت‌های کنترل و نظارت نیز فقط از خدمات این اشخاص در حدود صلاحیت و ظرفیت اشتغال آنها می‌توان استفاده نمود.
تبصره- نقشه تفکیک اراضی که توسط شهرداری‌ها تهیه می‌شود از مفاد این ماده مستثناست.
برای قبولی در آزمون، با شماره ۰۲۱۸۸۸۳۱۰۲۱ تماس بگیرید.
فصل دوم آیین نامه اجرایی قانون نظام مهندسی : پروانه اشتغال به کار مهندسی، حدود صلاحیت و ظرفیت اشتغال
الف: پروانه اشتغال به کار مهندسی
ماده ۴– دارندگان مدرک تحصیلی کارشناس و بالاتر در هریک از رشته‌های اصلی یا رشته‌های مرتبط می‌توانند از طریق تقاضای صدور پروانه اشتغال به کار مهندسی با توجه به مدارک تحصیلی و سوابق کار و تجربه در یک یا چند زمینه خدمات مهندسی از طریق طراحی، محاسبه، نظارت، اجرا، بهره برداری، نگهداری، کنترل و بازرسی امور آزمایشگاهی، مدیریت ساخت و تولید، نصب، آموزش و تحقیق درخواست تشخیص صلاحیت نمایند.
ماده ۵- برای صدور پروانه اشتغال علاوه بر دارا بودن مدرک تحصیلی، گواهی اشتغال به کارآموزی و گواهی قبولی در آزمون‌های مربوط و سابقه کار حرفه ای در رشته‌های تخصصی و فنی مربوط، بعد از تاریخ اخذ مدرک به شرح زیر ضروری است:
الف- دارندگان مدرک علمی دکتری با حداقل (۱) سال کارآموزی یا سابقه کار.
ب- دارندگان مدرک کارشناسی ارشد با حداقل (۲) سال کارآموزی یا سابقه کار.
پ- دارندگان مدرک کارشناسی با حداقل (۳) سال کارآموزی یا سابقه کار.
ماده ۶- گواهی اشتغال به کار و تجربه عملی و سابقه کار متقاضی در صورتی معتبر شناخته خواهد شد که توسط واحدهای فنی وزارتخانه‌ها، سازمانهای دولتی یا وابسته به دولت، شهرداری‌ها، شخصیت‌های حقوقی شاغل در رشته‌های موضوع قانون، شرکت‌های ساختمانی یا مهندسان مشاور که دارای پروانه اشتغال به کار مهندسی شخص حقوقی می‌باشند و یا توسط دو نفر از مهندسان با بیش از ده سال سابقه کار و دارای پروانه اشتغال به کار مهندسی و یا توسط نظام مهندسی استان تأیید و صادر شده باشد. در گواهی اشتغال مذکور موارد زیر باید درج شود:
الف- نام، محل و مشخصات پروژه ای که متقاضی در آن اشتغال داشته است.
ب- مدت اشتغال متقاضی با ذکر تاریخ شروع و خاتمه کار.
پ- نام و مشخصات تحصیلی متقاضی.
ت- نام، مشخصات، سمت و شماره پروانه اشتغال شخص حقیقی یا حقوقی صادرکننده گواهی.
ماده ۷– متقاضی پروانه اشتغال باید تقاضای کتبی خود را طبق فرم مخصوصی که توسط وزارت مسکن و شهرسازی تهیه شده و حاوی نکات ضروری که متقاضی باید تعهد و رعایت نماید نیز می‌باشد، تکمیل نموده همراه با مدرک زیر تسلیم نماید:
الف- فتوکپی مصدق مدرک تحصیلی که ارزش دانشگاهی و رشته و درجه علمی آن صریحاً توسط وزارت فرهنگ و آموزش عالی مورد تصویب و تأیید قرار گرفته باشد، به کیفیتی که اطمینان به صحت آن برای مرجع صادرکننده پروانه اشتغال محرز شود.
ب- گواهی اشتغال به کار به ترتیبی که در ماده (۶) این آیین‌نامه مقرر شده است.
پ- گواهی قبولی در آزمون.
ت- فتوکپی کارت کد اقتصادی متقاضی.
ث- فیش بانکی مربوط به پرداخت عوارض صدور پروانه اشتغال.
ج- مدارک عضویت نظام مهندسی استان مربوط.
چ- مدارک هویت به ترتیبی که در فرم تقاضای پروانه اشتغال تعیین و مقرر شده است.
ح- کارت پایان خدمت نظام وظیفه یا کارت معافیت.
خ- سایر مدارکی که ارایه آنها به موجب مقررات این آیین‌نامه و یا قوانین حاکم بر صدور این‌گونه مدارک الزامی باشد.
ماده ۸ ایین نامه اجرایی- وزارت مسکن و شهرسازی پس از بررسی تقاضای پروانه اشتغال و مدارک ضمیمه آن در صورت کامل بودن، حداکثر ظرف یک ماه از تاریخ وصول، پروانه اشتغال مورد درخواست را صادر خواهد نمود و در صورت کافی نبودن مدارک، مراتب را ظرف (۱۵) روز با ذکر نواقص به طور کتبی به متقاضی اعلام خواهد نمود.
تبصره- وزارت مسکن و شهرسازی در استان‌هایی که شرایط را مقتضی تشخیص دهد، وصول تقاضای پروانه اشتغال و مدارک مربوط را به عهده نظام مهندسی استان محول خواهد کرد. نظام مهندسی استان در این حالت پس از بررسی و تأیید و تنظیم پرونده، آن را برای صدور پروانه اشتغال به وزارت مسکن و شهرسازی ارسال خواهد کرد.
ماده ۹- اشخاص حقیقی دارای پروانه اشتغال به کار مهندسی در رشته و تخصصی که تشخیص صلاحیت شده‌اند به طور فردی یا به‌طور مشترک با مسؤولیت مشترک می‌توانند اقدام به تأسیس دفتر مهندسی بنمایند. دفاتر مهندسی قائم به شخص یا اشخاص حقیقی دارای پروانه اشتغال می‌باشد و امتیاز آن قابل واگذاری نیست. اشخاص مذکور موظف به نگهداری دفاتر قانونی بر اساس ماده (۹۶) قانون مالیات‌های مستقیم می‌باشند.
دفاتر مهندسی مذکور می‌توانند با توجه به حدود صلاحیت افراد دارنده پروانه اشتغال که عضو دفتر می‌باشند از وزارت مسکن و شهرسازی درخواست صلاحیت بنمایند.
ماده ۱۰- اشخاص حقوقی با دارا بودن شرایط و ارایه مدارک به شرح زیر می‌توانند در یک یا چند رشته، مشروط بر اینکه حداقل دو نفر از مدیران آن دارای پروانه اشتغال به کار مهندسی یا کاردانی باشند تقاضای صدور پروانه اشتغال شخص حقوقی بنمایند.
الف- فتوکپی پروانه اشتغال به کار مهندسی یا کاردانی اشخاص حقیقی فوق‌الذکر.
ب- یک نسخه فتوکپی اساسنامه و روزنامه رسمی حاوی آگهی تأسیس و آخرین تغییرات و یک نسخه از صورت‌جلسه مجمع عمومی و مدارک مربوط به ثبت آن در مورد انتخاب مدیر یا مدیران و کسانی که دارای حق امضاء می‌باشند.
پ- مدارک مربوط به احراز صلاحیت از سازمان برنامه و بودجه و سایر مراجع ذی‌ربط در صورت وجود.
ت- فتوکپی کارت کد اقتصادی متقاضی.
ث- فیش بانکی مربوط به پرداخت عوارض صدور پروانه اشتغال.
ج- ارایه مدارک عضویت در نظام مهندسی استان.
چ- هر نوع مدارک دیگری که در فرم تقاضای پروانه اشتغال اشخاص حقوقی تعیین و مقرر شده باشد.
تبصره- تغییرات اساسنامه یا ترکیب مدیران باید ظرف حداکثر یک ماه به مرجع صادرکننده پروانه اشتغال اطلاع داده شود و در صورتی که تغییرات مذکور به موقع اطلاع داده نشود و یا مدیرانی که دارای پروانه اشتغال شخص حقیقی می‌باشند از مدیریت شخص حقوقی خارج شوند، وزارت مسکن و شهرسازی می‌تواند حسب مورد پروانه اشتغال مدیران یا شخصیت حقوقی یا هر دو را لغو کند.
ب: حدود صلاحیت و ظرفیت اشتغال
ماده ۱۱ آیین نامه اجرایی قانون نظام مهندسی – پروانه اشتغال به کار مهندسی در چهار درجه پایه (۳)، پایه (۲)، پایه (۱) و ارشد صادر می‌شود. برای متقاضیان پروانه اشتغال، با داشتن سوابق تجربی یا کارآموزی به میزان مندرج در ماده (۵) پروانه اشتغال پایه (۳) صادر می‌شود. جهت ارتقاء از پایه (۳) به پایه (۲) داشتن (۴) سال و از پایه (۲) به پایه (۱)، (۵) سال و از پایه (۱) به ارشد (۶) سال سابقه کار حرفه‌ای در پایه قبلی و موفقیت در آزمون مربوط ضروری است.
تبصره ۱- اشخاصی که در حال حاضر دارای پروانه اشتغال به کار مهندسی در رشته‌های اصلی می‌باشند و یا با داشتن سوابق کار بیشتر از میزان مندرج در ماده (۵) این آیین‌نامه، متقاضی دریافت پروانه اشتغال هستند، چنانچه ظرف یک سال از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه جهت تعویض یا دریافت پروانه اشتغال مراجعه نمایند، با احتساب سنوات تجربه حرفه‌ای طبقه‌بندی و بدون آزمون در یک درجه پایین‌تر قرار خواهند گرفت و در صورتی که بعد از ضرب‌الاجل مذکور مراجعه نمایند درجه پروانه اشتغال با توجه به سنوات تجربه حرفه‌ای و موفقیت در آزمون هریک از درجات مذکور تعیین خواهد شد.
تبصره ۲- در ظرف یک سال موضوع تبصره (۱) این ماده جهت انطباق اشخاص به درجه مهندسی ارشد، شورای مرکزی سوابق و شرایط متقاضیان را بررسی و پس از تأیید صلاحیت حرفه‌ای، آنها را جهت اخذ درجه مهندسی ارشد به وزارت مسکن و شهرسازی معرفی می‌کند. اشخاص مذکور می‌توانند تا سیر تشریفات مذکور، با اخذ پروانه اشتغال پایه (۱) به کار خود ادامه دهند.
پس از پایان مهلت مذکور، انطباق درجه متقاضیان مهندسی ارشد یا احراز درجه مذکور نیز تابع شرایط عمومی مندرج در این آیین‌نامه خواهد بود.
تبصره ۳- وزارت مسکن و شهرسازی موظف است با توجه به تعداد متقاضیان هر درجه و رعایت تناسب مورد نیاز جامعه به آن، به‌طور مستمر در فواصل زمانی معین نسبت به برگزاری آزمون‌های مربوط اقدام کند.
تبصره ۴- تعیین حدود صلاحیت و ظرفیت اشخاص حقوقی که به وسیله سازمان برنامه و بودجه تشخیص صلاحیت و تعیین ظرفیت شده یا می‌شوند، مطابق دستورالعملی خواهد بود که به طور مشترک توسط وزارت مسکن و شهرسازی و سازمان برنامه و بودجه تهیه و ابلاغ می‌شود.
ماده ۱۲ ایین نامه اجرایی قانون نظام مهندسی– به منظور تعیین حدود صلاحیت و ظرفیت اشتغال دارندگان پروانه اشتغال در مهندسی ساختمان، فعالیت‌های مهندسی براساس پیچیدگی عوامل و حجم کار به چهار گروه «الف»، «ب»، «ج» و «د» تقسیم می‌شود.
تبصره ۱- برای تعیین فعالیت‌های مهندسی در بخش ساختمان، ساختمان‌ها به چهار گروه به ترتیب زیر تقسیم می‌شوند:
- گروه «الف» با مقیاس کاربری محله (۱) تا (۲) طبقه ارتفاع از روی زمین یا حداکثر زیربنای (۶۰۰) مترمربع.
- گروه «ب» با مقیاس کاربری ناحیه (۳) تا (۵) طبقه ارتفاع از روی زمین یا حداکثر زیربنای (۲۰۰۰) مترمربع.
- گروه «ج» با مقیاس کاربری منطقه (۶) تا (۱۰) طبقه ارتفاع از روی زمین یا حداکثر زیربنای (۵۰۰۰) مترمربع.
- گروه «د» با مقیاس کاربری شهر بیش از (۱۰) طبقه ارتفاع از روی زمین یا بیش از (۵۰۰۰) مترمربع.
تبصره ۲- تهیه طرح معماری و انجام محاسبات سازه و همچنین نظارت معماری و نظارت سازه برای تمام گروه‌های ساختمانی مندرج در تبصره (۱) این ماده الزامی و به شرح جدول موضوع این ماده می‌باشد.
طبقه‌بندی صلاحیت برای هریک از گروه‌های ساختمان
| صلاحیت گروه ساختمان‌ها | تهیه طرح معماری توسط: | انجام محاسبات سازه توسط: | نظارت بر طرح معماری توسط: | نظارت بر اجرای سازه توسط: |
| گروه الف | مهندس معمار پایه ۳ یا بالاتر | مهندس عمران پایه ۳ یا بالاتر | مهندس معمار یا عمران پایه ۳ یا بالاتر | مهندس عمران یا معمار پایه ۳ یا بالاتر |
| گروه ب | مهندس معمار پایه ۲ یا بالاتر | مهندس عمران پایه ۲ یا بالاتر | مهندس معمار پایه ۳ یا بالاتر | مهندس عمران پایه ۳ یا بالاتر |
| گروه ج | مهندس معمار پایه ۱ یا بالاتر | مهندس عمران پایه ۱ یا بالاتر | مهندس معمار پایه ۲ یا بالاتر | مهندس عمران پایه ۲ یا بالاتر |
| گروه د | مهندس معمار ارشد | مهندس عمران ارشد | مهندس معمار پایه ۱ یا بالاتر | مهندس عمران پایه ۱ یا بالاتر |
در محل‌هایی که مهندس معمار یا عمران به تعداد کافی نباشد طبق نظر وزارت مسکن و شهرسازی حسب مورد از خدمات مهندسی رشته‌های مرتبط یا رشته‌های دیگر یا کاردان‌های دارای صلاحیت استفاده می‌شود.
تبصره ۳- گروه‌بندی سایر فعالیت‌های مهندسی موضوع قانون و همچنین تعیین حدود صلاحیت سایر دارندگان پروانه اشتغال به موجب دستورالعملی که به وسیله وزارت مسکن و شهرسازی تهیه و ابلاغ می‌شود تعیین می‌گردد.
ماده ۱۳- ظرفیت اشتغال دارندگان پروانه اشتغال در رشته‌های مختلف و در هر استان به پیشنهاد نظام مهندسی استان و تصویب وزارت مسکن و شهرسازی تعیین می‌شود.
تبصره- دارندگان پروانه اشتغال و کلیه مراجع صادرکننده پروانه ساختمان و سایر مجوزهای مربوط موظفند حدود صلاحیت و ظرفیت اشتغال مندرج در پروانه اشتغال را رعایت نمایند.
ماده ۱۴- حدود صلاحیت دارندگان پروانه اشتغال شخص حقوقی در رشته و تخصص مورد تقاضا از طریق بررسی و ارزیابی سوابق شخص حقوقی طبق دستورالعمل صادر شده توسط وزرات مسکن و شهرسازی صورت خواهد گرفت و در مواردی که نقشه‌های تسلیمی به شهرداری‌ها و سایر مراجع صدور پروانه ساختمان و تفکیک اراضی توسط اشخاص حقوقی امضاء و یا تعهد نظارت می‌شود باید برحسب الزامی بودن هریک از موارد، تهیه طرح معماری و نظارت بر اجرای آن، انجام محاسبات سازه و نظارت بر اجرای آن، تهیه طرح‌های تأسیسات مکانیکی و برقی و نظارت بر اجرای آنها و نظایر آن و نقشه‌ها و محاسبات فنی توسط مهندسان دارای پروانه اشتغال تهیه، امضاء و یا تعهد نظارت شود.
ماده ۱۵- در مورد شرکت‌های دولتی و وابسته به دولت، مؤسسات و نهادهای عمومی غیردولتی به استثنای شهرداری‌ها که به‌طور قانونی وظیفه تهیه و یا تأیید نقشه و انجام کارهای اجرایی ساختمانی به عهده آنها می‌باشد و اقدام به تأسیس واحدهای سازمانی فنی خاص، چه در مرکز و چه در هریک از نقاط مختلف کشور برای انجام این قبیل امور نموده باشند، مشروط بر اینکه تشکیلات سازمانی آنها به تصویب مراجع صلاحیت‌دار رسیده و مسؤول واحد فنی آنها دارای پروانه اشتغال شخص حقیقی باشد، با ارایه مدارک و مجوزها و مصوبات مراجع صلاحیت‌دار برای هریک از واحدهای سازمانی فنی تابع آنها به ترتیب مقرر در این آیین‌نامه پروانه اشتغال شخص حقوقی صادر خواهد شد.
ماده ۱۶- مسؤولیت صحت طراحی و محاسبه، اجراء، نظارت و نظایر آن به عهده مدیرعامل یا رییس مؤسسه و در مورد اشخاص موضوع ماده (۱۵) این آیین‌نامه به عهده مسؤولان واحدهای فنی مربوط که دارای پروانه اشتغال شخص حقیقی بوده و به امضای آنها رسیده است خواهد بود و این مسؤولیت قائم به شخص امضاء کننده بوده و با تغییر سمت وی، ساقط نخواهد شد. همچنین امضای وی رافع مسؤولیت مهندس طراح، محاسب و ناظر که در رشته مربوط امضاء یا تعهد نظارت کرده اند نخواهد بود.
ماده ۱۷- با توجه به اصلاحیه تبصره (۱) ماده (۱) قانون نظام صنفی – مصوب ۱۳۶۸ – پاسخ به استعلامات مراجع ذی‌صلاح در خصوص اشخاص حقوقی شامل شرکت‌های ساختمانی، شرکت‌های تأسیساتی و تجهیزاتی و شرکت‌های مهندسان مشاور و شرکت‌های خدمات مهندسی و سایر مؤسساتی که ارائه خدمات و فعالیت آنها مستلزم داشتن پروانه اشتغال می‌باشد، و همچنین پاسخگویی به مسائل صنفی آنها با نظام مهندسی استان است که وفق دستورالعمل وزارت مسکن و شهرسازی عمل خواهد نمود.
ماده ۱۸- کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی غیرایرانی جهت انجام خدمات موضوع قانون، ضمن رعایت سایر قوانین و مقررات مربوط و احراز کلیه شرایط مقرر در مورد اشخاص حقیقی و حقوقی ایرانی باید پروانه اشتغال موقت از وزارت مسکن و شهرسازی دریافت دارند. در پروانه اشتغال موقت مدت اعتبار، صلاحیت متقاضی و سایر شرایط حسب مورد باید درج شود.
ماده ۱۹- امضای مجاز اشخاص حقیقی و حقوقی ذیل نقشه‌ها و اسناد تعهد آور همراه با مهری خواهد بود که در آن نام کامل شماره پروانه اشتغال و شماره عضویت نظام مهندسی، رشته و کد اقتصادی درج شده باشد.
ماده ۲۰- برای متقاضیانی که در بیش از یک رشته دارای شرایط اخذ پروانه اشتغال می باشند یا بعداً صلاحیت جدید کسب نمایند فقط یک پروانه اشتغال صادر می‌شود و در پروانه اشتغال مذکور رشته‌ها و تخصص‌هایی که دارنده پروانه اشتغال در آن تعیین صلاحیت شده است با قید تاریخ احراز و ظرفیت اشتغال آنها درج خواهد شد.
ماده ۲۱- وزارت مسکن و شهرسازی می‌تواند، در مورد تمام یا بعضی از رشته‌ها و تخصص‌ها صدور یا تجدید یا تمدید پروانه و همچنین ارتقای پایه مهندسی را موکول به گذراندن آزمون‌های عمرانی و تخصصی نماید.
ماده ۲۲ ایین نامه اجرایی قانون نظام مهندسی- پروانه اشتغال برای مدت سه سال در سراسر کشور، در رشته و تخصص تعیین شده معتبر است. وزارت مسکن و شهرسازی مکلف است در صورت درخواست متقاضی و دارا بودن شرایط لازم ظرف یک ماه نسبت به تجدید یا تمدید پروانه اشتغال اقدام و در صورت رد تقاضا یا وجود نواقص، مراتب را به طور کتبی با ذکر دلایل به متقاضی اعلام نماید. تاریخ تجدید یا تمدید پروانه اشتغال باید در محل مخصوصی از متن پروانه اشتغال درج شود.
تبصره ۱- در صورتی که اعتبار یک یا بعضی از مدارک لازم جهت صدور یا تجدید یا تمدید پروانه اشتغال محدود به مدت معینی کمتر از (۳) سال باشد، در این صورت مدت اعتبار پروانه اشتغال با توجه به محدودیت‌های زمانی مدارک مذکور تعیین و درج خواهد شد.
تبصره ۲- در صورتی که دارنده پروانه اشتغال بخواهد در خارج از محدوده استانی که در نظام مهندسی استان آن عضو است، از پروانه اشتغال خود استفاده نماید، مکلف است مراتب را به طور کتبی به اطلاع نظام مهندسی استان هر دو استان برساند.
ماده ۲۳- در موارد زیر پروانه اشتغال حسب مورد فاقد اعتبار شناخته شده و یا اعتبار آن معلق یا اساساً ابطال خواهد شد:
الف- فوت دارنده پروانه اشتغال.
ب- حجر دارنده پروانه اشتغال تا زمانی که رفع حجر نشده باشد.
پ- عدم تمدید یا تجدید یا عدم پرداخت وجوه و عوارض مقرر ظرف مدت یک ماه از تاریخ انقضای مهلت.
ت- محکومیت قطعی دارنده پروانه اشتغال به مجازاتی که کیفر تبعی آن محرومیت از حقوق اجتماعی باشد تا انقضای مدت محرومیت از حقوق اجتماعی.
ث- در صورتی که دارنده پروانه اشتغال به موجب رأی قطعی شورای انتظامی استان یا شورای انتظامی نظام مهندسی محکوم به محرومیت از کار شود، در مدت محرومیت از کار.
ج- تصمیم وزیر مسکن و شهرسازی در صورت عدم توجه به ابلاغیه‌ها و اطلاعیه‌های قانونی وزارت مسکن و شهرسازی.
چ- قطع عضویت از نظام مهندسی استان یا اخراج از آن.
ح- انحلال یا فقدان شرایط لازم در خصوص اشخاص حقوقی.
تبصره- دارنده پروانه اشتغال در مدتی که پروانه اشتغال او فاقد اعتبار شده یا اعتبار آن معلق شده است، حق استفاده از پروانه اشتغال را جز برای ادامه کارها و مسؤولیت‌هایی که قبل از آن به عهده گرفته است (آن هم مشروط به رعایت مقررات و رفع تخلفات موجود) نخواهد داشت.
ماده ۲۴- چنانچه پروانه اشتغال مفقود شود، صاحب پروانه اشتغال می‌تواند تقاضای صدور المثنی بنماید و مرجع صادرکننده موظف خواهد بود پس از انقضای مدت سه ماه از تاریخ تقاضا، در صورتی که یابنده آن را به مرجع مذکور ارسال ننموده باشد، نسبت به صدور المثنی اقدام نماید.
ماده ۲۵- با توجه به ماده (۱۲۸۷) قانون مدنی، پروانه اشتغال یک سند رسمی دولتی است و کلیه آثار و تبعات اسناد رسمی را داراست.
فصل سوم آیین نامه اجرایی قانون نظام مهندسی : پروانه اشتغال به کار کاردانی و تجربی
ماده ۲۶- برای دارندگان مدرک تحصیلی کاردانی فنی، دیپلم فنی و همچنین معماران تجربی در صورت قبول شدن در آزمون علمی و عملی مربوط در یکی از رشته‌های موضوع قانون -حسب مورد – پروانه اشتغال در سه درجه پایه (۳) پایه (۲) و پایه (۱) به شرح زیر صادر می‌شود:
الف- برای دارندگان مدرک کاردانی فنی مورد تأیید وزارت فرهنگ و آموزش عالی در یکی از رشته‌های موضوع قانون با:
- داشتن (۵) سال سابقه کار و تجربه مفید پس از دریافت مدرک کاردانی در رشته مربوط، پروانه اشتغال به کاردانی پایه (۳).
- جهت ارتقاء از پایه (۳) به پایه (۲) داشتن (۴) سال و از پایه (۲) به پایه (۱) داشتن (۶) سال سابقه کار در پایه قبلی و موفقیت در آزمون مربوط ضروری است.
ب- برای دارندگان مدرک کاردانی فنی سایر وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی در یکی از رشته‌های موضوع قانون با:
- داشتن (۶) سال سابقه کار و تجربه مفید پس از دریافت مدرک کاردانی در رشته مربوط، پروانه اشتغال کار به کاردانی پایه (۳).
- جهت ارتقاء از پایه (۳) به پایه (۲) داشتن (۴) سال و از پایه (۲) به پایه (۱) داشتن (۶) سال سابقه کار در پایه قبلی و موفقیت در آزمون مربوط ضروری است.
پ- برای دارندگان مدرک دیپلم فنی در یکی از رشته‌های موضوع قانون با:
- داشتن (۷) سال سابقه کار و تجربه مفید پس از دریافت دیپلم در رشته مربوط، پروانه اشتغال به کار تجربی پایه (۳).
- جهت ارتقاء از پایه (۳) به پایه (۲) داشتن (۵) سال و از پایه (۲) به پایه (۱) داشتن (۶) سال سابقه کار در پایه قبلی و موفقیت در آزمون مربوط ضروری است.
ت- برای دارندگان سایر مدارک تحصیلی و معماران تجربی در یکی از رشته‌های موضوع قانون با:
- داشتن (۸) سال سابقه کار و تجربه مفید بر اساس مدارک تحصیلی و تجربی در رشته مربوط، پروانه اشتغال به کار تجربی پایه (۳).
- جهت ارتقاء از پایه (۳) به پایه (۲) داشتن (۵) سال و از پایه (۲) به پایه (۱) داشتن (۶) سال سابقه کار در پایه قبلی و موفقیت در آزمون مربوط ضروری است.
تبصره- سابقه و تجربه مفید حسب گواهی‌ها و مدارک مندرج در ماده (۶) این آیین‌نامه و سایر مستندات مورد قبول وزارت مسکن و شهرسازی احراز می‌شود.
ماده ۲۷- متقاضیان موضوع این فصل از آیین‌نامه باید تقاضای کتبی خود را همراه با مدارک زیر در تهران به وزارت مسکن و شهرسازی و در استان‌ها به سازمان مسکن و شهرسازی استان تسلیم نمایند:
الف- تصویر مصدق مدرک تحصیلی که به تأیید مراجع ذی‌صلاح رسیده است و در مورد کاردان‌ها با تعیین و تصریح رشته و گرایش آن.
ب- گواهی سابقه و تجربه مفید به شرح مذکور در ماده (۶) این آیین‌نامه.
پ- ارایه مدرک قبولی در آزمون علمی و عملی.
ت- فتوکپی کارت کد اقتصادی متقاضی.
ث- فیش بانکی مربوط به پرداخت عوارض صدور پروانه اشتغال.
ج- مدارک عضویت در تشکل حرفه‌ای مربوط در صورت تأسیس تشکیلات مذکور.
چ- ارایه مدرک هویت به ترتیبی که در فرم تقاضا قید شده است.
ح- سایر مدارکی که ارایه آنها به موجب قوانین و مقررات مصوب ضروری است.
ماده ۲۸- نحوه برگزاری آزمون و سؤالات علمی و تجربی و عنداللزوم مصاحبه حضوری در سراسر کشور یکسان و متحدالشکل می‌باشد. سؤالات به صورت کتبی به وسیله وزارت مسکن و شهرسازی تهیه و در اختیار سازمانهای مسکن و شهرسازی استان قرار می‌گیرد، تا با نظارت مستقیم و همکاری نظام مهندسی استان آزمون برگزار شود. تصحیح اوراق و اعلام اسامی پذیرفته‌شدگان و عنداللزوم انجام مصاحبه حضوری در تهران با وزارت مسکن و شهرسازی و در استان‌ها با سازمان مسکن و شهرسازی استان است. پس از تأسیس تشکیلات حرفه‌ای در برگزاری آزمون‌ها از همکاری تشکیلات مذکور استفاده خواهد شد.
ماده ۲۹- به منظور تعیین حدود صلاحیت حرفه‌ای و ظرفیت اشتغال کاردان‌ها و معماران تجربی، فعالیت‌های فنی مهندسی در بخش اجرای ساختمان بر اساس پیچیدگی عوامل و حجم کار و موقعیت جغرافیایی به سه گروه «الف»،«ب» و«ج» تقسیم می‌شود. سپس با توجه به پایه پروانه اشتغال و مدرک تحصیلی و سوابق کار حرفه‌ای و توانایی متقاضی و سایر عوامل مؤثر، حدود صلاحیت و ظرفیت اشتغال دارنده پروانه اشتغال طبق دستورالعملی که به وسیله وزارت مسکن و شهرسازی تهیه و ابلاغ می‌شود تعیین و در پروانه اشتغال درج می‌شود.
ماده ۳۰- مدت اعتبار پروانه اشتغال به کار کاردانی یا کار تجربی (۳) سال است و در انقضای مدت، در صورت وجود شرایط لازم قابل تمدید است.
ماده ۳۱- کلیه امور مربوط به پروانه اشتغال اعم از فقدان اعتبار یا معلق شدن اعتبار و سایر موارد از جمله تفویض اختیار در مورد صدور و غیر این‌ها تابع مقررات مصوب مربوط به دارندگان پروانه اشتغال به کار مهندسی است.
ماده ۳۲- مرجع و نحوه رسیدگی به تخلفات حرفه‌ای و انضباطی دارندگان پروانه اشتغال به کار کاردانی و تجربه نیز مانند دارندگان پروانه اشتغال به کار مهندسی است، لکن پس از تأسیس تشکیلات حرفه‌ای مربوط، شورای انتظامی استان و مرجع تجدیدنظر با همکاری و هماهنگی تشکیلات مذکور اقدام خواهند کرد و موارد خاصی که در مورد این گروه باید مورد توجه مراجع رسیدگی کننده قرار گیرد و یا باید از آن استثنا شود با توجه به پیشنهادات تشکیلات حرفه‌ای مربوط طی دستورالعملی به وسیله وزارت مسکن و شهرسازی به شورای انتظامی استان و مرجع تجدیدنظر ابلاغ خواهد شد.
فصل چهارم آیین نامه اجرایی قانون نظام مهندسی : نظارت و کنترل ساختمان
ماده ۳۳ ایین نامه اجرایی قانون نظام مهندسی- مسؤولیت نظارت عالیه بر اجرای ضوابط و مقررات ملی ساختمان در طراحی و اجرای تمامی ساختمان‌ها و طرح‌های شهرسازی و شهرک‌سازی و عمران شهری که اجرای ضوابط و مقررات مزبور در مورد آنها الزامی است، بر عهده وزارت مسکن و شهرسازی است و وزارت مذکور با انتشار اعلامیه و اطلاعیه‌ها، آگاهی‌های لازم را به افراد جامعه خواهد داد.
ماده ۳۴- شهرداری‌ها موظفند در متن تأییدیه نقشه‌های تفکیک زمین و متن پروانه‌های ساختمانی و متن پاسخ به هرگونه استعلام درباره کاربری و تراکم اراضی، مشخصات مصوبات طرح‌های جامع، تفصیلی و هادی را که شامل نام مرجع تصویب‌کننده، تاریخ تصویب و شماره و تاریخ ابلاغیه قانونی است ذکر نمایند.
ماده ۳۵- مالکان و کارفرمایانی که اقدام به احداث ساختمان می‌کنند موظفند از نخستین روز شروع عملیات اجرایی، یک نسخه از نقشه ساختمان ممهور شده به مهر شهرداری و یک نسخه از پروانه ساختمان را در تمام مدت اجرای ساختمان در محل کارگاه نگهداری نمایند تا در صورت مراجعه مأموران کنترل ساختمان در اختیار آنها گذاشته شود.
ماده ۳۶- کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی و سازمان‌ها و دستگاه‌های دولتی و غیردولتی می‌توانند در هر موردی که با تخلف مواجه شده یا احتمال تخلف از ضوابط و مقررات شهرسازی و مقررات ملی ساختمان می‌دهند، شکایت یا اطلاعات خود را به وزارت مسکن و شهرسازی در تهران و سازمان مسکن و شهرسازی در استان ارسال یا تسلیم نمایند.
ماده ۳۷- وزارت مسکن و شهرسازی و سازمان مسکن و شهرسازی استان، ساختمان‌ها را رأساً به صورت کنترل نمونه‌ای، سرزده و موردی یا پس از دریافت شکایت مورد رسیدگی و بازرسی قرار می‌دهد، در صورت احراز تخلف از مقررات مذکور در مواد (۳۴) و (۳۵) قانون و مواد مندرج در این فصل، با ذکر دلایل و مستندات، دستور اصلاح یا جلوگیری از ادامه کار را به شهرداری‌ها و مراجع صدور پروانه ساختمانی و مهندس مسؤول نظارت ذی‌ربط ابلاغ می‌نماید.
ماده ۳۸- به منظور اعمال نظارت موضوع ماده (۳۵) قانون، مراجع و اشخاص یاد شده در ماده (۳۴) موظفند در صورت درخواست، حسب مورد اطلاعات و نقشه‌های فنی لازم را در اختیار وزارت مسکن و شهرسازی قرار دهند و در صورتی که وزارت یاد شده به تخلفی برخورد نماید با ذکر دلایل و مستندات دستور اصلاح یا جلوگیری از ادامه کار را به مهندس مسؤول نظارت و مرجع صدور پروانه ساختمان ذی‌ربط ابلاغ نماید و تا رفع تخلف، موضوع قابل پیگیری است. در اجرای این وظیفه کلیه مراجع ذی‌ربط موظف به همکاری می‌باشند.
ماده ۳۹- سازمان مسکن و شهرسازی استان موظف است با همکاری‌های نظام مهندسی استان و شهرداری در محل‌هایی که مشمول ماده (۴) قانون نمی‌باشند، در اجرای ماده (۳۶) قانون نسبت به تهیه طرح‌های همسان (تیپ) در زمینه طراحی و اجرای ساختمان اقدام نماید. شهرداری‌ها نقشه‌های مذکور را در اختیار متقاضیان قرار می‌دهند و چنانچه متقاضی بر اساس نقشه همسان، درخواست پروانه ساختمان بنماید، شهرداری‌ها موظفند با رعایت سایر مقررات، پروانه ساختمانی را صادر و رأساً اعمال نظارت نمایند.
ماده ۴۰- به منظور مطالعات و تحقیقات مورد نیاز برای توسعه نظام مهندسی و اصلاح سیستم کنترل در مهندسی ساختمان و گسترش آن در سطح کشور، متناسب با امکانات و مقتضیات محلی و ارتقای کیفی مهندسی ساختمان از طریق پیشنهاد اصلاح قوانین، تدوین آیین‌نامه‌های قانونی، اصلاح روش‌ها و ساختار اداری و اجرایی و تدوین برنامه‌های آموزشی در سطوح مختلف، شورایی مرکب از (۷) عضو تحت عنوان «شورای توسعه نظام مهندسی و کنترل ساختمان» در وزارت مسکن و شهرسازی تشکیل می‌شود. اعضاء و رییس شورای مذکور توسط وزیر مسکن و شهرسازی انتخاب و دبیرخانه شورای مذکور در وزارت مسکن و شهرسازی تشکیل می‌شود.
در سخن آخر باید بدانید که آیین‌نامه اجرایی قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان توسط وزارت مسکن و شهرسازی با همکاری و مشارکت سایر نهادهای مرتبط مانند سازمان نظام مهندسی ساختمان و سازمان برنامه و بودجه تدوین شده است. این متن را باید حداقل ۳ مرتبه بخوانید که خیلی خوب متوجه بشید.
سلام آیین نامه اجرایی قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان جزو منابع ازمون هست؟
سلام در حالت کلی خیر. ولی باید از آن مطلع باشید. تا کنون سوالی از این ایین نامه نیامده.
پی دی اف آیین نامه اجرایی قانون نظام مهندسی رو از کجا دانلود کنم؟
سلام . پی دی اف آیین نامه اجرایی قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان از داخل خود متن در یک باکس آبی رنگ درج شده. نگاهی دوباره به متن بیندازید.