ماده ۲۱ شرایط عمومی پیمان (حفاظت از کار و شخص ثالث، بیمه کار)

ماده ۲۱ شرایط عمومی پیمان در مورد حفاظت از کار و شخص ثالث، بیمه کار، مراقبت های لازم است. طبق شرایط عمومی پیمان ماده ۲۱، پیمانکار موظف است از ابتدای تحویل کارگاه تا پایان مرحله اولیه پروژه، از تمام دارایی‌های پروژه از جمله مصالح، تجهیزات، ساختمان‌ها و تاسیسات محافظت کند. این محافظت شامل حفاظت در برابر عوامل طبیعی مانند بارندگی، سیل و آتش‌سوزی و همچنین حفاظت در برابر سرقت می‌شود. پیمانکار باید اقدامات لازم را برای اطمینان از ایمنی و امنیت این دارایی‌ها انجام دهد. ما در ادامه در مورد ماده ۲۱ شرایط عمومی پیمان بیشتر توضیح داده ایم.

ماده ۲۱ شرایط عمومی پیمان

 طبق شرایط عمومی ماده ۲۱ پیمان، پیمانکار مسئول هرگونه خسارتی است که به افراد ثالث در محدوده پروژه وارد شود. این مسئولیت شامل رعایت تمام قوانین و مقررات ایمنی و بهداشت کار است. اگر کارفرما یا مهندس مشاور متوجه عدم رعایت این مقررات شوند، می‌توانند دستور توقف کار را صادر کنند و پیمانکار حق اعتراض به این دستور را ندارد.

 پیمانکار باید تدابیر لازم را برای جلوگیری از وارد شدن خسارت به املاک و دارایی‌های همسایگان اتخاذ کند. در صورتی که به دلیل سهل‌انگاری پیمانکار، به املاک مجاور خسارتی وارد شود، پیمانکار موظف به جبران کامل خسارت وارده است.

این ماده از شرایط عمومی پیمان، پیمانکار را مسئول حفظ و نگهداری از دارایی‌های پروژه و همچنین مسئولیت‌پذیر در قبال ایمنی کارگران و افراد ثالث می‌داند. پیمانکار موظف است تمام اقدامات لازم را برای جلوگیری از بروز حوادث و خسارات انجام دهد.

بند الف ماده ۲۱ شرایط عمومی پیمان

الف) پیمانکار از روز تحویل کارگاه تا روز تحویل موقت عملیات موضوع پیمان، مسئول حفظ و نگه داری کار های انجام شده، مصالح، ماشین آلات و ابزار، زمین ها ، راه ها، تاسیسات و بناهایی می باشد که زیر نظر و مراقبت او قرار دارد و به همین منظور، اقدامات لازم را برای نگه داری و حفاظت آنها در داخل کارگاه در مقابل عوامل جوی و طغیان آب رودخانه ها و سرقت و حریق و مانند اینها به عمل می آورد.

بند الف ماده ۲۱ شرایط عمومی پیمان، مسئولیت کامل حفاظت و نگهداری از تمامی دارایی‌های پروژه، از جمله مصالح، تجهیزات، ماشین‌آلات و ساختمان‌های در حال ساخت را بر عهده پیمانکار می‌گذارد. این بند به صراحت بیان می‌کند که پیمانکار موظف است تمام اقدامات لازم را برای محافظت از این دارایی‌ها در برابر حوادثی مانند سرقت، آتش‌سوزی، سیل و سایر خطرات انجام دهد. به عبارت دیگر، پیمانکار باید محیطی امن را در کارگاه ایجاد کند و در صورت وقوع هرگونه حادثه و خسارت، مسئولیت جبران آن را بر عهده خواهد داشت. این بند به منظور تضمین حفاظت از سرمایه‌های پروژه و پیشگیری از بروز خسارت‌های احتمالی تدوین شده است.

بند ب ماده ۲۱ شرایط عمومی پیمان

ب) طبق ماده ۲۱، پیمانکار در چارچوب مقررات و دستورالعمل های حفاظت فنی و بهداشت کار، مسئول خسارت های وارد شده به شخص ثالث در محوطه کارگاه است و در هر حال، کارفرما در این مورد هیچ نوع مسئولیتی بر عهده ندارد. کارفرما و مهندس مشاور می‌توانند در صورت مشاهده عدم رعایت دستورالعمل های حفاظت فنی و بهداشت کار، دستور توقف بخشی از کار را که دارای ایمنی لازم نیست تا برقراری ایمنی طبق دستورالعمل ای یاد شده صادر نماید. در این حالت، پیمانکار حق مطالبه خسارت در اثر دستور توقف کار را ندارد.

پیمانکار متعهد است که تدابیر لازم را برای جلوگیری از وارد شدن خسارت و آسیب به املاک مجاور اتخاذ نماید و اگر در اثر سهل انگاری او خسارتی به املاک و تاسیسات مجاور یا محصول آنها وارد آید، پیمانکار مسئول جبران آن می‌باشد.

بند ب ماده ۲۱ شرایط عمومی پیمان، بر مسئولیت پیمانکار در قبال حفاظت از املاک مجاور پروژه تاکید می‌کند. طبق این بند، پیمانکار موظف است تمام تمهیدات لازم را برای جلوگیری از هرگونه آسیب به ساختمان‌ها و تاسیسات مجاور در طول اجرای پروژه اتخاذ کند. به عبارت دیگر، مسئولیت حفظ ایمنی املاک مجاور به طور کامل بر عهده پیمانکار است و کارفرما در این خصوص مسئولیتی نخواهد داشت.

لذا در صورت بروز هرگونه خسارت به املاک مجاور در نتیجه اجرای پروژه، مسئولیت جبران خسارت به طور مستقیم متوجه پیمانکار خواهد بود، مگر اینکه در قرارداد شرایط دیگری پیش‌بینی شده باشد. این بند به منظور حفظ حقوق مالکان املاک مجاور و جلوگیری از بروز اختلافات بین پیمانکار و مالکان این املاک تدوین شده است.

بند ج ماده ۲۱ شرایط عمومی پیمان

ج) پیمانکار مکلف است که پیش از شروع کار، تمام یا آن قسمت از کار های موضوع پیمان را که در اسناد و مدارک پیمان تعیین شده است، در مقابل مواردی از حوادث مذکور در اسناد یاد شده به نفع کارفرما نزد موسسه ای که مورد قبول کارفرما باشد، بیمه نموده و بیمه نامه ها را به کارفرما تسلیم کند.

بیمه نامه ها باید تا تاریخ تحویل موقت اعتبار داشته باشد، تا زمانی که تحویل موقت انجام نشده است، پیمانکار مکلف است که بیمه نامه ها را تمدید کند. کارفرما هزینه های مربوط به بیمه به شرح پیشگفته را در مقابل ارائه اسناد صادر شده از سوی بیمه گر، عیناً به بیمه گر پرداخت می‌کند. آن قسمت از هزینه بیمه که مربوط به مدت تاخیر غیر مجاز پیمانکار باشد، به حساب بدهی پیمانکار منظور می‌شود.

همانطور که گفته شد، بند ج ماده ۲۱ شرایط عمومی پیمان، به موضوع بیمه کردن پروژه اختصاص یافته است. بر اساس این بند، پیمانکار موظف است پیش از آغاز پروژه، بخش‌هایی از کار که در اسناد پیمان مشخص شده است را نزد بیمه‌گری که مورد تایید کارفرما باشد، بیمه کند. هرچند مسئولیت انجام امور بیمه‌ای بر عهده پیمانکار است، اما هزینه‌های بیمه توسط کارفرما پرداخت می‌شود. با این وجود، پیمانکار باید دقت کند که ارزش بیمه‌ای که برای پروژه در نظر می‌گیرد، به اندازه‌ای باشد که بتواند خسارت‌های احتمالی را به طور کامل جبران کند. در صورتی که میزان خسارت از مبلغ بیمه بیشتر باشد، مازاد آن بر عهده پیمانکار خواهد بود.

با توجه به نامه شماره ۱۴۱۰۵۰۹۸ مورخ ۱۳۸۲/۰۸/۲۴، در قراردادهای عمرانی که بر اساس شرایط عمومی پیمان ماده ۲۱ (جدید) منعقد شده‌اند، کارفرما موظف است کارهای موضوع پیمان را به گونه‌ای بیمه کند که در صورت بروز حادثه، بتواند خسارت وارده را به طور کامل جبران کند. به عبارت دیگر، مبلغ بیمه‌ای که کارفرما انتخاب می‌کند باید به اندازه‌ای باشد که بتواند هزینه‌های بازسازی و ترمیم قسمت‌های آسیب‌دیده پروژه را پوشش دهد. با این حال، اگر مبلغ بیمه‌ای که دریافت می‌شود برای جبران کامل خسارت کافی نباشد (به‌دلیل کسر فرانشیز یا دلایل دیگر)، تفاوت این مبلغ با هزینه واقعی جبران خسارت بر عهده کارفرما خواهد بود. بنابراین، کارفرما باید در هنگام انتخاب بیمه‌گر و تعیین میزان پوشش بیمه‌ای، این نکته را در نظر داشته باشد که مبلغ بیمه انتخاب شده، تضمین‌کننده جبران کامل خسارت‌های احتمالی باشد.

طبق نامه شماره ۳/۳۱۴۷ مورخ ۱۳۸۳/۰۴/۲۳، در قراردادهای عمرانی که بر اساس شرایط عمومی پیمان جدید منعقد شده و پروژه آن‌ها تحت پوشش بیمه تمام خطر مهندسی (مطابق بند ج ماده ۲۱) قرار دارد، در صورت وقوع حوادث طبیعی مانند سیل که منجر به خسارت به پروژه شود و مبلغ دریافتی از بیمه برای جبران کامل خسارت کافی نباشد، مسئولیت جبران مابه‎‌التفاوت خسارت بر عهده کارفرما خواهد بود. این موضوع در بند ۲ ب ماده ۴۳ نیز تصریح شده است. بدین ترتیب، کارفرما موظف است با توجه به پیشرفت فیزیکی پروژه و هزینه‌های واقعی انجام شده (اعم از مستقیم و غیرمستقیم)، مبلغ مورد نیاز برای جبران کامل خسارت را از محل اعتبار طرح و از طریق صورت حساب‌های خارج از صورت وضعیت‌های موقت پرداخت نماید.

مطابق بند ج ماده ۲۱ شرایط عمومی پیمان، پیمانکار موظف است بخشی از کارهای پروژه را که در اسناد پیمان مشخص شده است، بیمه کند. هزینه این بیمه بر عهده کارفرماست، مگر آنکه مربوط به دوره تاخیر غیرمجاز پیمانکار باشد که در این صورت هزینه آن به عهده خود پیمانکار خواهد بود. لازم به ذکر است که بیمه موضوع این بند، شامل بیمه مسئولیت مهندسی پیمانکاری نمی‌شود و تنها بخشی از خسارت‌های ناشی از حوادث مشخص شده در اسناد پیمان را پوشش می‌دهد.

ماده مرتبط با ماده۲۱: ماده ۲۸ شرایط عمومی پیمان

بند د ماده ۲۱ شرایط عمومی پیمان

د) پیمانکار مکلف است که تمام ساختمان‌ها و تاسیسات موقت، ماشین‌آلات و ابزار و وسایل کارگاه را، که متعلق به اوست و یا در اختیار اوست و برای انجام عملیات موضوع پیمان به کار گرفته، به هزینه خود بیمه کند و رونوشت بیمه ها را به کارفرما تسلیم نماید. ماشین‌آلات و ابزاری که کارفرما در اختیار پیمانکار قرار می دهد، کارفرما بیمه می‌کند.

مطابق بند د ماده ۲۱ شرایط عمومی پیمان، هرگونه تجهیزات، ماشین‌آلات و ساختمان‌های موقت که در طول اجرای پروژه مورد استفاده قرار می‌گیرند، اعم از اینکه متعلق به پیمانکار باشد یا کارفرما، باید بیمه شوند. مسئولیت پرداخت حق بیمه این تجهیزات نیز بر عهده مالک آن‌ها خواهد بود. به عبارت دیگر، اگر تجهیزاتی به پیمانکار تعلق داشته باشد، هزینه بیمه آن بر عهده خود پیمانکار است و اگر تجهیزات متعلق به کارفرما باشد، هزینه بیمه آن را کارفرما پرداخت خواهد کرد. هدف از این بند، حفظ و نگهداری از تجهیزات و جبران خسارات احتمالی در طول اجرای پروژه است.

بند ه ماده ۲۱ شرایط عمومی پیمان

ه) پیمانکار موظف است که روشنایی قسمت هایی از داخل کارگاه را که باید روشن باشد تامین کند. و همچنین تمام علائم راهنمایی و خطر و وسایل حفاظتی و در صورت لزوم، حصارکشی را فراهم نماید و تعداد کافی نگهبان و مراقب در هر جا که لازم باشد، بگمارد.

ماده مرتبط با ماده۲۱: ماده ۲۹ شرایط عمومی پیمان

بند و ماده ۲۱ شرایط عمومی پیمان

و) طبق بند و ماده ۲۱ شایط عمومی،  پیمانکار متعهد است که عملیات اجرایی خود را طوری انجام دهد که راه عبور مناسبی در پیاده رو و سواره رو برای عبور و مرور رهگذران و وسائط نقلیه همواره باز بماند و مصالح خود را در محل هایی انبار کند که موجب ناراحتی یا زحمت ساکنان اطراف، یا رهگذران نشود. استفاده از ماشین‌آلات و ابزار در ساعات عادی کار، و در نتیجه، صدای آنها و همچنین استفاده از راه های معین به منظور انجام عملیات، مزاحمت تلقی نمی‌شود.

بند ز ماده ۲۱ شرایط عمومی پیمان

ز) پیمانکار متعهد است که انتظامات کارگاه را تامین نماید و از ورود اشخاص غیر مجاز و کسانی که باعث اختلال نظم کارگاه می‌شود خود یا توسط مقامات انتظامی جلوگیری کند.

بند ح ماده ۲۱ شرایط عمومی پیمان

ح) طبق بند ح ماده ۲۱ شرایط عمومی پیمان، هرگاه پیمانکار در اجرای تمام یا قسمتی از موارد درج شده در این ماده سهل انگاری یا کوتاهی کند و از انجام تعهداتی که طبق آن به عهده گرفته است خودداری نماید، کارفرما حق دارد آن تعهدات را به جای پیمانکار انجام دهد و هزینه های انجام شده و خسارت وارده را به اضافه ۱۵ درصد به حساب بدهی پیمانکار منظور کرده و از مطالبات وی کسر نماید. در این صورت، هر گونه ادعای پیمانکار نسبت به این قبیل پرداخت ها و همچنین نسبت به تشخیص کارفرما، خواه از نظر اساس تخلف و خواه از نظر مبلغ پرداختی، بی اثر می‌باشد.

تا اینجا شما با بندهای ماده ۲۱ شرایط عمومی پیمان آشنا شدید، اگر سوالی دارید در زیر بپرسید. کارشناسان در اسرع وقت جوابگو هستند.